Stamcellen zijn gespecialiseerde cellen die het potentieel hebben zich te ontwikkelen tot niet één maar veel verschillende soorten cellen. Ze zijn anders dan elke andere cel om drie specifieke redenen:
- Ze zijn niet-gespecialiseerd, wat betekent dat ze geen specifieke functie in het lichaam hebben.
- Ze hebben het vermogen om gespecialiseerde cellen te worden, zoals hersencellen, spiercellen en bloedcellen.
- Ze kunnen zich continu verdelen en vernieuwen over een lange periode.
Momenteel zijn bloedstamcellen het enige type dat regelmatig voor de behandeling wordt gebruikt. In gevallen van leukemie of lymfoom wordt dit type cel gebruikt in een procedure die we gewoonlijk een beenmergtransplantatie noemen. Voor dit doel worden alleen cellen van volwassen stengels gebruikt.
Als het gaat om stamcelonderzoek, kunnen de cellen afkomstig zijn uit een groot aantal verschillende bronnen, waaronder volwassen donoren, embryo’s of genetisch gewijzigde menselijke cellen.
Stamcellen in beenmergtransplantaties
De cellen van het beenmerg produceren al uw gezonde bloedcellen, inclusief rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Hematopoëtische stamcellen zijn die cellen die worden aangetroffen in het beenmerg en dienen als de ‘ouder’ voor al deze verschillende soorten cellen.
Hematopoietische stamcellen worden getransplanteerd in een persoon met kanker om het beenmerg te helpen aanvullen. De procedure wordt vaak gebruikt wanneer hoge dosis chemotherapie de bestaande stamcellen in het beenmerg van een persoon effectief vernietigt.
Om dit te verhelpen, worden gedoneerde stamcellen in een ader geïnjecteerd en vestigen zich uiteindelijk in het beenmerg waar ze beginnen met het produceren van gezonde, nieuwe bloedcellen.
Perifere bloedstamceltransplantaties
Jaren geleden waren de enige bronnen voor hematopoïetische stamcellen afkomstig van het beenmerg. Al snel werd ontdekt dat veel van deze cellen vrij circuleren in de bloedbaan.
Met de tijd leerden wetenschappers hoe ze deze cellen konden oogsten door bloed te laten circuleren en ze rechtstreeks in een donor te transplanteren.
Dit type transplantatie, bekend als een perifere bloedstamceltransplantatie, of PBSCT, is de meest voorkomende procedure geworden, hoewel beide methoden nog steeds worden gebruikt. PBSCT is veel minder invasief en vereist geen verwijdering van merg van het heupbot.
Somatische stamcellen
Volwassen stamcellen, somatische stamcellen genoemd, zijn afkomstig van een menselijke donor. Hematopoietische stamcellen zijn het meest bekende voorbeeld. Wetenschappers hebben somatische stamcellen gevonden in meer weefsels dan ooit werd gedacht, inclusief de hersenen, skeletspieren, huid, tanden, hart, darm, lever, eierstokcellen en testis.
Embryonale stamcellen
Embryonale stamcellen zijn controversieel omdat ze zijn afgeleid van menselijke embryo’s die ofwel zijn vernietigd of geoogst voor de wetenschap. Embryonale stamcellen werden voor het eerst gegroeid in een laboratorium in 1998 voor reproductieve doeleinden. Tegenwoordig worden ze voornamelijk gebruikt voor onderzoek naar behandelingen of behandelingen voor kanker, blindheid, juveniele diabetes, Parkinson, ruggenmergletsel en genetische aandoeningen van het immuunsysteem.
Embryonale stamcellen zijn pluripotent, wat betekent dat ze in staat zijn om uit te groeien tot de drie soorten kiemcellagen waaruit het menselijk lichaam bestaat (ectoderm, mesoderm, endoderm).
Met andere woorden, ze kunnen uitgroeien tot elk van de meer dan 200 celtypen, indien opgegeven om dit te doen.
Geïnduceerde pluripotente stamcellen
Geïnduceerde pluripotente stamcellen of iPSC’s zijn somatische stamcellen die genetisch zijn geherprogrammeerd om meer op embryonale stamcellen te lijken. iPSC’s beginnen meestal als huid of bloedcellen die vervolgens genetische programmering ondergaan.
iPSC’s werden voor het eerst ontwikkeld in 2006 en vormen een groot voordeel ten opzichte van somatische en embryonale stamcellen: ze kunnen op een patiëntgerichte manier worden gemaakt. Wat dit betekent is dat een laboratorium een pluripotente stamcellijn op maat kan maken die is geïndividualiseerd uit iemands eigen cellen of weefsels.
