Toxoplasmose (ook bekend als "toxo") wordt veroorzaakt door een eencellige parasiet die bekend staat als Toxoplasma gondii. Het wordt meestal veroorzaakt door het eten van besmet voedsel of door per ongeluk hand-in-mond contact met kattenuitwerpselen. De parasiet kan ook worden overgedragen van moeder op kind tijdens de zwangerschap en, minder vaak, tijdens een orgaantransplantatie of stamceltransplantatie.
Volgens statistieken van de Centers for Disease Control and Prevention is 13,2 procent van de Amerikaanse bevolking ouder dan vijf jaar besmet met T. gondii (of ongeveer 39 miljoen mensen).
Hoewel de ziekte meestal weinig of geen symptomen veroorzaakt, kan deze dodelijk worden bij mensen met een aangetast immuunsysteem of bij baby’s die tijdens de zwangerschap zijn geïnfecteerd.
Als u de oorzaken en risico’s van toxoplasmose begrijpt, kunt u de nodige stappen nemen om infectie in elk stadium van het leven te voorkomen.
Routes van transmissie
De T. gondii parasiet is wereldwijd en in vrijwel alle warmbloedige dieren te vinden. De overdracht van T. gondii is uniek omdat het op twee manieren kan voorkomen: door besmet vlees te eten of per ongeluk kattenuitwerpselen in te nemen.
Geïnfecteerd vlees
Als het wordt geïnfecteerd, kan het immuunsysteem van de gastheer (of het nu dier of mens is) de infectie meestal onder controle houden. De parasiet verdwijnt echter niet. Integendeel, het gaat in een staat van rust, en vormt kleine cysten in weefsels (bradyzoïeten genoemd) door hele weefsels van het lichaam.
Als een mens een besmet dier eet, kunnen deze weefselcysten opnieuw worden geactiveerd tot volledig gevormde parasieten (ook wel tachyzoïeten genoemd) en een infectie veroorzaken.
Kat uitwerpselen
Katten, zowel in het wild als in het wild, zijn uniek omdat T. gondii kan overleven en zich kan vermenigvuldigen in de darm van het dier. In deze weefsels kan de parasiet kleine cysten produceren, oöcysten genaamd, die miljoenen door de uitwerpselen van de kat vrijkomen.
Deze oocysten zijn klaar voor replicatie en in staat om vele maanden te overleven in warme of koude temperaturen vanwege hun dikwandige structuur.
Ze kunnen zelfs overleven en zich vermenigvuldigen in watervoorzieningen.
Na inname ondergaan de oocysten een proces dat bekendstaat als excystation waarin de parasiet wordt vrijgegeven en die cellen van het spijsverteringskanaal, de longen en andere orgaansystemen kan infecteren.
Veel voorkomende oorzaken
Toxoplasmose treedt meestal op wanneer g T. gondii oöcysten of weefselcysten per ongeluk worden gegeten. Dit gebeurt meestal wanneer: U besmet vlees eet dat rauw of niet gaar is (vooral varkensvlees, lam of hertenvlees).
- U behandelt geïnfecteerd vlees of aanraakoppervlakken of gebruiksvoorwerpen die besmet zijn met rauw vlees.
- U per ongeluk kattenuitwerpselen inslikt tijdens het schoonmaken van de kattenbak of tuinieren in verontreinigde grond.
- U eet ongewassen groenten en fruit die de bodem hebben geraakt die besmet is met kattenuitwerpselen.
- Je drinkt water dat besmet is met kattenuitwerpselen.
- U consumeert besmette ongepasteuriseerde zuivelproducten.
- Je eet besmette rauwe vis.
- Risico tijdens de zwangerschap
Congenitale toxoplasmose treedt op wanneer
T. gondii wordt overgedragen van de moeder op het kind tijdens de zwangerschap. dit gebeurt meestal wanneer de moeder is geïnfecteerd tijdens de zwangerschap zelf of in de drie maanden voorafgaand aan de conceptie. Als u besmet raakt, betekent dit niet automatisch dat uw baby zal worden geïnfecteerd. In feite is tijdens het eerste deel van het eerste trimester het risico relatief laag (minder dan zes procent).
Naarmate de zwangerschap vordert, neemt het risico echter gestaag toe. Tegen het derde trimester kan de kans op overdracht variëren van 60 procent tot 80 procent.
Minder vaak kan transmissie optreden bij moeders die eerder zijn geïnfecteerd met
T. gondii. We zien dit vooral bij vrouwen met hiv. Onder deze populatie van vrouwen kunnen bradyzoïeten soms opnieuw activeren en infectieus worden. Het risico neigt te stijgen in verband met de afname van de immuunfunctie. Wie loopt er gevaar?
Hoewel het risico tijdens de zwangerschap min of meer hetzelfde is als dat van de algemene bevolking, identificeerde het onderzoek van de Centres for Disease Control and Prevention 11 kenmerken die een zwangere vrouw een verhoogd risico op
T. gondii infectie: eigenaar zijn van een kat
- een kattenbak schoonmaken
- rauw of niet-gaar varkensvlees, schapenvlees, lamsvlees, rundvlees of gehaktwaren eten
- tuinieren
- rauwe of ongewassen groenten of fruit eten
- rauwe groenten eten buiten de home
- In contact komen met de bodem
- Niet vaak keukenmessen wassen
- Slechte handhygiëne
- Reizen buiten Europa, Canada of de Verenigde Staten
- Onzuiver water uit een besmette bron drinken
- Risico op HIV
Toxoplasmose wordt als een opportunistische infectie beschouwd (OI ) bij mensen met HIV omdat het alleen maar ziekte veroorzaakt wanneer het immuunsysteem ernstig is uitgeput. We kunnen dit meten aan de hand van het aantal CD4-T-cellen in ons bloed. Gezonde mensen hebben ergens tussen de 800 en 1500 van deze cellen in een bloedmonster. Degenen met minder dan 200 lopen het risico op een steeds groter aantal ernstige en mogelijk dodelijke veiligheidsrisico’s.
Voor de meeste mensen met HIV is een
T. gondii -infectie niet nieuw verworven, maar eerder de reactivering van een eerdere infectie. Wanneer het CD4-aantal van een persoon dalingen onder de 50 bereikt, zal het immuunsysteem niet langer in staat zijn om de slapende bradyzoïeten onder controle te houden. De bradyzoïeten, die de gelegenheid aangrijpen, zullen terug veranderen in tachyzoïeten en ravage aanrichten op de weefsels en organen waarin ze zijn ingebed. Deze omvatten meestal de hersenen en het centrale zenuwstelsel (CZS-toxoplasmose), de ogen (oculaire toxoplasmose) en de longen (pulmonale toxoplasmose).
Gelukkig kan antiretrovirale therapie die gebruikt wordt om een HIV-infectie te behandelen het replicatievermogen van het virus remmen. Door dit te doen, kan de virale populatie worden onderdrukt tot niet-detecteerbare niveaus, waardoor het immuunsysteem zichzelf kan herstellen en
T. gondii weer in toom kan houden. Risico van orgaantransplantaties
De transplantatie van organen die zijn geïnfecteerd met
T. gondii kan ook leiden tot een infectie bij de ontvanger van het orgaan. Dit wordt meestal gezien bij harttransplantaties, niertransplantaties en levertransplantaties alsook hematopoëtische en allogene stamceltransplantaties. Hoewel het redelijk zou zijn om aan te nemen dat dit gevaarlijk zou zijn, aangezien de ontvanger geen verdediging zou hebben tegen g T. gondii
reactivering, is het onderzoek tot op heden grotendeels tegenstrijdig geweest. Een in 2013 in Nederland uitgevoerd onderzoek concludeerde dat de overdracht van T. gondii
tijdens een harttransplantatie geen invloed had op de overlevingstijden bij 577 patiënten die tussen 1984 en 1011 een transplantatiechirurgie hadden ondergaan. Hiervan waren 324 positief voor tested T. gondii. Daarentegen keken in een kleinere studie uit Mexico in 2017 20 gevallen van T. gondii -transmissie aan als gevolg van een levertransplantatie. Volgens de onderzoekers moesten 14 patiënten (of 70 procent) worden behandeld voor
T. gondii reactivering na de transplantatie. Hiervan stierven acht (of veertig procent) als gevolg van de infectie. Ondanks het tegenstrijdige bewijsmateriaal heeft het Organ Procurement and Transplantation Network (OPTN), opgericht door het Amerikaanse Congres in 1984, gedicteerd dat alle gedoneerde organen routinematig op T. gondii worden gescreend. Degenen die positief testen, worden niet uit de leveringsketen verwijderd, maar worden eerder gekoppeld aan donoren die ook positief testen.
