HAART is de afkorting van "zeer actieve antiretrovirale therapie", een term die eind jaren negentig werd gebruikt om de effectiviteit te beschrijven van combinatietherapie met geneesmiddelen die wordt gebruikt voor de behandeling van HIV.
Voorafgaand aan HAART had het gebruik van één of twee antiretrovirale geneesmiddelen over het algemeen een beperkt succes bij patiënten met HIV, wat resulteerde in een snel falen van de behandeling evenals het onvermogen om de virale activiteit volledig te onderdrukken.
Met de introductie van proteaseremmers in 1996 waren artsen in staat om drie of meer geneesmiddelen te combineren op een manier die ervoor zorgde dat HIV zich niet repliceerde op verschillende momenten in zijn levenscyclus. Met de komst van HAART waren artsen en wetenschappers in staat in een periode van drie korte jaren (1995-1999) een verbazingwekkende daling van 50% te zien in het aantal AIDS-gerelateerde sterfgevallen in de Verenigde Staten en Europa.
Naast HAART werd de multi-drugsaanpak ook algemeen bekend als ‘drievoudige therapie’ of ‘drievoudige drugscocktail’.
Vandaag is de term grotendeels vervangen door andere monikers, waaronder cART (antiretrovirale combinatietherapie) of, nog eenvoudiger, ART (antiretrovirale therapie).
Hoe HAART werkt
In tegenstelling tot therapieën met één of twee geneesmiddelen kan de combinatie van drie of meer antiretrovirale geneesmiddelen werken als een tag-team en effectief een breed scala aan HIV onderdrukken die kan bestaan binnen een enkele virale populatie.
Als een bepaald medicijn een bepaald type virus niet kan onderdrukken, is dat waarschijnlijk het geval bij een of beide andere agenten.
Op zijn beurt, door de virale populatie onderdrukt (niet detecteerbaar) te houden, zijn er weinig circulerende virussen in de bloedbaan en weinig mogelijkheden voor het virus om te muteren in een resistentiestam.
Dat is de reden waarom pre-HAART-therapieën zo snel faalden: kleinere mutante populaties mochten blijven bestaan en uiteindelijk in aantal toenemen om de meest voorkomende virale stam te worden. Wanneer dit gebeurt, zijn de medicijnen niet langer in staat om het repliceren van HIV te stoppen, een aandoening die we beschrijven als ‘resistent tegen geneesmiddelen’.
Geneesmiddelen gebruikt in HAART
Er zijn momenteel vijf klassen van antiretrovirale geneesmiddelen, die elk een specifiek stadium in de HIV-levenscyclus remmen:
- intrede- of fusieremmers (waaronder CCR5-receptorantagonisten)
- nucleoside- en nucleotide-reverse-transcriptase-remmers (NRTI / NtRTI)
- niet-nucleoside reverse transcriptase-remmers (NNRTI)
- integraseremmers
- proteaseremmers
Andere klassen van antiretrovirale geneesmiddelen worden onderzocht, terwijl nieuwere geneesmiddelen gericht zijn op het verbeteren van de verdraagbaarheid, het verminderen van bijwerkingen en het vereenvoudigen van de dosering voor degenen die aan therapie lijden.
De toekomst van HAART
Naast het bieden van duurzame onderdrukking van HIV bij geïnfecteerde personen, wordt HAART nu gebruikt als een middel om de infectiepercentages in veel populaties met hoog risico om te keren. De strategie, bekend als behandeling als preventie (TasP), heeft is aangetoond dat het de "virale lading van de gemeenschap" binnen een populatie vermindert, waardoor het veel moeilijker wordt om het virus van een geïnfecteerde persoon naar een niet-geïnfecteerde persoon te brengen.
Bovendien is aangetoond dat HAART het risico op zowel HIV- als niet-HIV-gerelateerde ziekten (inclusief kankers en hartaandoeningen) met 58% vermindert als het op het moment van diagnose is gestart. Daarom wordt nu aanbevolen om HAART in te stellen bij alle personen met HIV, ongeacht de immuunstatus, inkomen, geografische regio, ras of virale belasting van HIV.
Het concept van HAART zal waarschijnlijk ook veranderen met de ontwikkeling van langdurige antiretrovirale geneesmiddelen (mogelijk voor maandelijkse of driemaandelijkse injecties) en geneesmiddelen van de volgende generatie die erop gericht zijn de traditionele drievoudige drugscocktail te verlagen tot slechts twee geneesmiddelen.
Twee grote Fase III-onderzoeken, SWORD-1 en SWORD-2 genaamd, toonden aan dat het gebruik van Tivicay (dolutegravir) en Edurant (rilpivirine) resulteerde in langdurige virale suppressie gedurende 48 weken met minimale bijwerkingen. Een andere kleinere studie, de LAMIDOL-studie genaamd, toonde aan dat Tivicay, gebruikt met lamivudine (een geneesmiddel van de oudere generatie), het potentieel had om dezelfde resultaten te bereiken bij eerder behandelde patiënten.
