Onderzoek toont aan dat mensen met multiple sclerose (MS) ongeveer vier keer meer kans hebben op rusteloos-benen-syndroom dan mensen in de algemene bevolking.
Het rustelozebenensyndroom (RLS) is een slaapstoornis die spontane, schokkende beenbewegingen in de avonduren veroorzaakt en deze bewegingen worden geassocieerd met onaangename sensaties.
Diagnose
Het rustelozebenensyndroom wordt gediagnosticeerd als aan de volgende criteria wordt voldaan:
- Er is een drang om de benen te bewegen (meestal veroorzaakt door of vergezeld van ongemakkelijke of onaangename gewaarwordingen in de benen).
- Deze drang om te bewegen wordt erger als je stil bent, meestal ligt, maar ook kunt zitten.
- Rond bewegen neemt (althans gedeeltelijk) de drang om te bewegen of onaangenaam gevoel weg, terwijl de beweging doorgaat.
- De drang is ’s nachts veel erger dan overdag.
Volgens onderzoek lopen mensen met MS met een ernstiger ziekteverloop, progressieve MS en laesies in hun cervicale ruggenmerg (nekgebied) een hoger risico op het rusteloze-benensyndroom.
Mimickers van RLS
Er zijn een paar MS-gerelateerde symptomen die het rusteloze-benensyndroom kunnen nabootsen.
Mensen met MS ervaren bijvoorbeeld extensorstrammen, die optreden wanneer een ledemaat verstijft en de persoon niet in staat is het gewricht te buigen. Deze veroorzaken dat de ledemaat, meestal een been, uit het lichaam scheurt.
Spierspasmen treffen meestal de quadriceps (de grote spieren aan de voorkant van de dij), waardoor het onderbeen recht gaat.
In feite kunnen sommige extensiespasmen zo plotseling en sterk zijn dat de persoon uit een stoel of bed kan vallen. Deze zijn heel anders dan de ervaring van RLS.
Extensorspasmen zijn onwillekeurige bewegingen, eerder dan een ‘aandrang’. Ze worden niet verlicht door beweging, maar kunnen het gevolg zijn van proberen te bewegen, zoals omvallen in bed of proberen te verplaatsen naar een rolstoel.
Bovendien zijn onaangename gewaarwordingen, die bekend staan als paresthesieën, een veel voorkomend symptoom van MS en voornamelijk in de onderbenen en voeten. Ze voelen aan als verdoofd of tintelend, of een combinatie van pennen en naalden van beide.
Deze gevoelens zijn ook zeer verschillend van de onplezierige sensaties van RLS, omdat er geen verlichting van hen is wanneer de persoon beweegt (beweging kan deze gewaarwordingen zelfs intensiveren). Ze zijn ook meestal op de dag aanwezig, en niet alleen ’s nachts.
RLS en MS-gerelateerde vermoeidheid
Als u RLS heeft, draagt dit waarschijnlijk bij aan uw MS-gerelateerde vermoeidheid doordat u slaapt. Dit wordt secundaire vermoeidheid genoemd, omdat de vermoeidheid het gevolg is van symptomen of slapeloosheid.
De primaire oorzaak van vermoeidheid voor MS-patiënten is echter de demyelinisatie van het ziekteproces van MS zelf. Veel van wat mensen onder ons die met MS leven, voelen, wordt ‘lusteloosheid’ genoemd, wat een overweldigende vermoeidheid is die niet direct verband houdt met toegenomen activiteit. Dit is de vreselijke, onmogelijk te verklaren, verpletterende uitputting die een van de meest voorkomende symptomen van MS is.
Naast RLS zijn andere secundaire oorzaken van vermoeidheid bij mensen met MS:
- Slaapstoornissen door andere oorzaken, zoals spasmen, depressie of angst, pijn of de frequente noodzaak om ’s nachts te plassen (nocturie)
- Medicatie bijwerkingen
- Lichamelijke inspanning ter compensatie van functieverlies veroorzaakt door symptomen
- Infecties, zoals verkoudheid, griep of urineweginfecties
- Gebrek aan fysieke fitheid
Behandeling
Afhankelijk van de frequentie van uw problemen met het rustelozebenensyndroom, worden de volgende behandelingen gebruikt:
- Vermijding van cafeïne, alcohol en nicotine
- Neurontin (gabapentine) is misschien de volgende keuze voor mensen met MS, omdat het vrij goed wordt verdragen en wordt gebruikt voor de behandeling van neuropathische pijn, een veel voorkomend symptoom bij patiënten met multiple sclerose.
- Benzodiazepinen of benzodiazepine-agonisten, zoals diazepam (Valium) en clonazepam, zijn ook met succes gebruikt, maar kunnen ook de vermoeidheid verergeren. Ze worden ook waarschijnlijk alleen gebruikt als je een of twee weken achter elkaar wat hulp nodig hebt, omdat ze gewoontevorming kunnen hebben.
- Medicijnen die dopamine in de hersenen verhogen, zoals Ropinirol (Requip) en pramipexol (Mirapex).
Een woord van heel dichtbij
Als er iets is dat een persoon met MS hindert om een goede nachtrust te krijgen, is het erg belangrijk om de oorzaak te achterhalen en deze zo veel mogelijk te elimineren. Desgevraagd zeggen de meeste mensen met MS dat vermoeidheid hun meest invaliderende symptoom is. Hoewel een goede nachtrust misschien niet bijdraagt aan het wegnemen van vermoeidheid, kan een slapeloze nacht als gevolg van het rustelozebenensyndroom (of iets anders) het verschil betekenen tussen "voorbij geraken" en volledig onvermogen om te functioneren.
Ook leven MS-patiënten met veel "onaangename sensaties" die heel moeilijk of niet te behandelen zijn. In tegenstelling tot sommige van de MS-gerelateerde paresthesieën is RLS zeer goed te behandelen. Als u denkt dat u RLS hebt, ga dan met uw neuroloog praten en begin eraan om rust te vinden.
