Enkelfracturen zijn veelvoorkomende letsels aan de botten rond het enkelgewricht. Er zijn veel soorten enkelfracturen en de behandelingen variëren aanzienlijk, afhankelijk van de locatie en de ernst van de blessure. Inzicht in wat te doen met een gebroken enkel vereist enige informatie over hoe deze letsels optreden.
De botten van het enkelgewricht
De enkel is een complex gewricht dat zich vormt waar drie botten samenkomen.
De botten van het onderbeen, het scheenbeen en de fibula bevinden zich boven het gewricht en de talus bevindt zich onder het gewricht. Wanneer een arts het heeft over een enkelbreuk, heeft hij of zij het meestal over een gebroken bot van de tibia of fibula.
Het scheenbeen, ook wel het scheenbot genoemd, is het grotere, gewichtdragende bot van het onderbeen. Van het gewicht dat door het been wordt overgebracht, wordt ongeveer 90 procent gedragen door het scheenbeen. De fibula is het kleinere bot aan de buitenkant van het been. Het heeft slechts ongeveer 10 procent van uw lichaamsgewicht.
Zowel het scheenbeen als de fibula wikkelen zich rond de talus om het enkelgewricht te vormen. De benige protuberansen aan de enkel worden de mediale malleolus (het einde van het scheenbeen) en de laterale malleolus (het uiteinde van de fibula) genoemd. De uiteinden van deze botten vormen een komvorm waarin het talusbot zit.
Stabiele en instabiele enkelfracturen
Het belangrijkste aspect van een enkelfractuurbehandeling is het begrijpen hoe de talus beweegt in verhouding tot de uiteinden van het scheenbeen en de kuitbeen.
Fracturen van de enkel zijn stabiel (de beweging van de talus is ongewijzigd) of onstabiel (de talus beweegt niet op een normale manier). Dit betekent dat het gewricht niet in een symmetrische positie wordt gehouden. Wanneer de enkelbreuk instabiel is, is een meer invasieve behandeling nodig.
Soorten gebroken enkels
Wanneer een gebroken enkel optreedt, kan de blessure zijn aan het einde van het scheenbeen (de mediale malleolus) of aan de fibula (de laterale malleolus), of beide.
Bepalen hoe verder te gaan met de behandeling hangt af van waar de verwonding is opgetreden. Er zijn veel soorten enkelfracturen, hier zijn de meest voorkomende:
- Laterale Malleolus fracturen (alleen fibula): Fracturen van de fibula alleen zijn het meest voorkomende type enkelfractuur. De meeste fibulaire fracturen kunnen zonder operatie worden behandeld, maar het is belangrijk om te zorgen dat het enkelgewricht stabiel blijft. Dit betekent dat, hoewel er een breuk in het bot is, het enkelgewricht nog steeds normaal functioneert. Als het enkelgewricht instabiel is of de ligamenten beschadigd zijn, wordt waarschijnlijk een operatie aanbevolen. Een aanwijzing om op te letten om te bepalen of de fibulafractuur een operatie vereist, is de afstand van de breuk tot het uiteinde van het bot. Fibulafracturen binnen 4 centimeter van het uiteinde van het bot zijn over het algemeen veilig om niet-operatief te behandelen, zolang er geen letsel aan de binnenkant van de enkel is (zie hieronder).
- Mediale Malleolus fracturen (alleen tibia): Deze fractuur van de binnenkant van de enkel komt tot aan het bot aan het uiteinde van het scheenbeen; dat deel van het bot wordt de mediale malleolus genoemd. Een geïsoleerde mediale malleolusfractuur komt veel minder vaak voor dan een geïsoleerde laterale malleolusfractuur. Over het algemeen wordt een verplaatste (uit positie) mediale malleolusfractuur behandeld met een operatie.
- Bimalleolaire enkelbreuken (zowel tibia als fibula): Bimale polaire enkelfracturen doen zich voor wanneer er een verwonding is aan zowel de binnen- als de buitenzijde van de enkel. Deze letsels resulteren altijd in een onstabiel enkelgewricht en bij de meeste actieve patiënten wordt een operatie aanbevolen. Als de fractuur geneest in iets minder dan een perfecte positie, zal de uitlijning van het enkelgewricht worden beïnvloed en kan dit leiden tot versnelde artritis van de enkel. Zelfs met een chirurgische behandeling kan enkel kraakbeen beschadigd raken op het moment van de fractuur, wat leidt tot een hogere kans op artritis, maar u moet proberen zoveel mogelijk deze fracturen te herstellen om de kans op langdurige problemen zo laag mogelijk te houden als mogelijk.
- Bimalleolaire gelijkwaardige fractuur (fibula en ligamenten): Dit letsel is slechts een fractuur van de fibula, maar er is ook een traan van de ligamenten aan de binnenkant van de enkel. Dit leidt tot instabiliteit van het enkelgewricht, net alsof de binnenkant is gebroken en daarom een operatie vereist.
- Trimalleolaire fractuur (zowel tibia als fibula): Een trimalleolaire enkelbreuk is in wezen hetzelfde als een bimellolaire enkelfractuur, maar het bot in de achterkant van de tibia is ook gebroken. Het bot in de achterkant van het scheenbeen wordt de achterste malleolus genoemd. Soms, als een voldoende groot stuk bot wordt gebroken, moet de operatie ook dat fragment aanpakken. Meestal is de operatie echter niet anders dan bij een bimellaris enkelfractuur.
- Fractuur posterieure Malleolus (alleen scheenbeen): Dit is een zeldzame blessure in isolatie. Fracturen van de posterieure malleolus worden over het algemeen gevonden in associatie met bimalleolaire enkelfracturen – in welk geval de beschadiging een trimalleolaire enkelfractuur wordt genoemd.
- Maisonneuve fractuur (tibia en fibula): Een Maisonneuve-fractuur is een minder vaak voorkomende verwonding, maar moet worden overwogen omdat deze gemakkelijk kan worden overgeslagen zonder een grondig onderzoek. Bij de Maisonneuve-fractuur is het bot gewond aan de binnenkant van de enkel (de mediale malleolus). Hoewel de laterale malleolus intact is, is er een veel grotere breuk op het fibula-bot, meestal rond de knie. De kracht van dit letsel gaat door het grote ligament dat de twee beenbotten verbindt, de syndesmosis genaamd. Vanwege de schade aan dit ondersteunende ligament is de enkel onstabiel en is chirurgie meestal noodzakelijk.
Symptomen van een gebroken enkel
Veel voorkomende symptomen van een enkelfractuur zijn:
- Pijn om aan te raken
- Zwelling
- Blauwe plekken
- Onvermogen om op het been te lopen
- Deformiteit rond de enkel
Er zijn klinische criteria gebruikt om enkelfracturen te onderscheiden van enkelverstuikingen. Deze richtlijnen, de Ottawa-criteria genoemd, helpen bepalen of röntgenfoto’s moeten worden gemaakt bij mensen met enkelpijn.
Behandeling van een gebroken enkel
Zodra een enkelbreuk wordt gediagnosticeerd, is het belangrijk om met de juiste behandeling te beginnen. Er zijn veel behandelingen, zowel chirurgisch als niet-chirurgisch, en de juiste behandeling hangt af van de juiste diagnose. Uw chirurg kan u helpen met de behandelingsspecificaties.
