Bof, een virale ziekte die wordt gekenmerkt door ‘eekhoornwangen’, werd voor het eerst beschreven door Hippocrates meer dan 2000 jaar geleden. Vóór de introductie van het bofvaccin (onderdeel van het BMR-vaccin) in 1967 was de bof een veel voorkomende oorzaak van kinderziekten. Hoewel het aantal gevallen dramatisch is gedaald als gevolg van het wijdverspreide gebruik van dit zeer effectieve vaccin, blijven gevallen van bof optreden, zoals die bij de uitbraak in 2006 in het Midwesten.
Naam: Paramyxovirus
Type microbe: RNA-virus
Hoe het ziekte veroorzaakt: Het bofvirus komt door de bovenste luchtwegen en verspreidt zich door het lichaam via het lymfatisch systeem (dat cellen en vloeistoffen van het immuunsysteem doorlaat). Het virus beweegt naar de speekselklier en andere klieren en induceert een ontstekingsreactie en oedeem (ophoping van vocht), wat leidt tot pijnlijke, gezwollen speekselklieren.
Hoe het zich verspreidt: Bof verspreidt zich van persoon tot persoon door druppeltjes en speeksel in de lucht. Het virus kan ook worden overgedragen via besmette oppervlakken. De infectie is zeer besmettelijk, vooral voor mensen die geen immuniteit hebben, en kan worden verspreid van 3 dagen vóór tot 6 dagen na het verschijnen van de symptomen. De CDC beveelt aan om mensen met bof gedurende 5 dagen na het verschijnen van de symptomen te isoleren.
Wie loopt er risico? Iedereen kan bof krijgen, maar kinderen tussen 5 en 14 jaar oud hebben meer kans om het te krijgen.
Symptomen: Symptomen verschijnen meestal ongeveer 16 tot 18 dagen na blootstelling aan een besmette persoon.
Vroege symptomen van de bof zijn onder meer koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en gebrek aan eetlust gedurende 1 tot 2 dagen. Het klassieke teken van de bof is de aanwezigheid van pijnlijke, gevoelige en gezwollen speekselklieren (gelegen op de wangen, onder de kaaklijn), maar komt slechts voor in ongeveer 30% tot 40% van de gevallen. Deze ‘eekhoornwangen’ verdwijnen meestal binnen ongeveer een week en het herstel duurt ongeveer 10 tot 12 dagen.
Maar het virus kan zich uitbreiden naar andere weefsels, wat leidt tot ernstigere complicaties (zie ‘Complicaties’ hieronder).
Diagnose: Bof wordt meestal gediagnosticeerd op basis van klassieke kenmerken, waaronder parotitis, of een ontsteking van de speekselklieren en niet-specifieke symptomen, zoals koorts, pijn in het lichaam en een slechte eetlust. Analyse van bloedmonsters kan abnormale bevindingen laten zien die een laag aantal witte bloedcellen en hoge niveaus van de serumeiwitamylase omvatten. Als aanvullende laboratoriumdiagnostiek vereist is, kunnen deze methoden detectie van het virus uit speeksel of urine (door virale kweek of PCR) of detectie van antilichamen tegen het virus omvatten.
Prognose: De meeste mensen herstellen binnen 10 tot 12 dagen en ontwikkelen levenslange immuniteit tegen het bofvirus.
Behandeling: Er zijn geen specifieke behandelingen voor de bof. Koortsen kunnen worden behandeld met acetaminophen of ibuprofen en gezwollen klieren kunnen worden gekalmeerd met warme of koude verpakkingen. Vermijd zure of zure voedingsmiddelen die de pijn in de speekselklieren kunnen verergeren.
Preventie: Het MMR-vaccin bevat een levend verzwakt bofvirus. Immunisatie wordt aanbevolen op de leeftijd van 12 tot 15 maanden en vlak voor het betreden van de kleuterklas. Volwassenen geboren na 1956 die niet zijn gevaccineerd of geen bof hebben gehad, moeten ook worden gevaccineerd.
Complicaties: Complicaties van bof nemen toe met de leeftijd en kunnen voortkomen uit infectie van verschillende lichaamsweefsels, leidend tot ontsteking. Deze complicaties kunnen ontsteking van de hersenen (encefalitis of meningitis), testis (orchitis), pancreas (pancreatitis), borstklieren (mastitis), eierstokken (oophoritis), schildklier (thyroïditis), hart (myocarditis) en gewrichten (artritis) omvatten. . Complicaties kunnen ook leiden tot spontane abortussen, blijvende doofheid en zelfs de dood.
