Als het gaat om het bespreken van het hiv-risico, is het belangrijk om eerst de vier voorwaarden vast te stellen voor de overdracht van hiv:
- Er moeten lichaamsvloeistoffen zijn waarbij hiv kan optreden gedijen. Dit omvat sperma, bloed, vaginale vloeistoffen of moedermelk. HIV kan niet gedijen in de open lucht of in delen van het lichaam met een hoog zuurgehalte, zoals de maag of de blaas.
- Er moet een overdrachtsroute zijn waardoor lichaamsvloeistoffen worden uitgewisseld. Primaire transmissiewegen omvatten bepaalde seksuele activiteiten, gedeelde naalden, blootstellingen in de gezondheidszorg of overdracht van moeder op kind.
- Er moet een middel zijn waarmee het virus kwetsbare cellen in het lichaam kan bereiken. Dit kan gebeuren door een scheuring of penetratie van de huid of door slijmvliesweefsels van de anus of vagina. HIV kan de intacte huid niet binnendringen.
- Er moeten voldoende niveaus van virussen in de lichaamsvloeistoffen zijn. Dit is de reden waarom speeksel, zweet en tranen onwaarschijnlijke bronnen van HIV zijn, omdat de concentratie van het virus in deze vloeistoffen als onvoldoende wordt beschouwd. Neutraliserende enzymen in speeksel (secretie-leukocyten peptidaseremmers of SLPI’s genoemd) staan erom bekend dat ze het vermogen van HIV om te groeien sterk verminderen.
Bepalen of een activiteit ‘hoog risico’ of ‘laag risico’ is, is daarom afhankelijk van hoe efficiënt een activiteit voldoet aan elk van deze vier voorwaarden.
HIV-overdracht kan optreden na slechts één infectie
Het toewijzen van een werkelijk percentage aan het "risico" van een bepaalde activiteit is een lastige zaak. Hoewel statistieken kunnen suggereren dat er slechts een kans is van één op 200 (of 0,5 procent) om geïnfecteerd te raken door dergelijke en dergelijke activiteiten, betekent dat niet dat je na slechts één blootstelling niet besmet kunt raken.
In plaats daarvan is een risico van "% per blootstelling" van 0,5 procent bedoeld om aan te geven dat gemiddeld één infectie optreedt bij 200 mensen die een bepaalde activiteit uitvoeren. Het betekent niet dat je 200 keer iets moet doen om geïnfecteerd te raken.
Het is belangrijk om te onthouden dat risicoschattingen gebaseerd zijn op twee factoren en alleen op twee factoren: de ene persoon heeft hiv en de andere geen. Aanvullende co-factoren, zoals co-existerende seksueel overdraagbare infecties, algemene gezondheid en de virale lading van de geïnfecteerde persoon, kunnen het risico verder samenbrengen totdat een activiteit met een laag risico plotseling aanzienlijk hoger is.
Geschat risico op hiv-overdracht per blootstelling
De onderstaande schattingen mogen niet als definitief worden beschouwd, maar dienen eerder als een manier om het relatieve risico van hiv per blootstellingssoort te begrijpen. De aantallen zijn gebaseerd op een meta-analyse van verschillende grootschalige onderzoeken die specifiek naar risico per blootstelling kijken.
| Blootstelling | Blootstellingstype | Risico op blootstelling |
| Anal | Receptieve anale seks met ejaculatie | 1,43% (één op 70) |
| Receptieve anale seks zonder ejaculatie | 0,65% (één op 154) | |
| Insertieve anale seks, onbesneden | 0.62 % (één op 161) | |
| Inzet anale seks, besneden | 0,11% (één op 909) | |
| Vaginale | Vaginale seks, vrouw-naar-man (land met een hoog inkomen) | 0.04% (één op 2500) |
| Vaginale seks , man-vrouw (land met een hoog inkomen) | 0,08% (één in 1250) | |
| Vaginale seks, vrouw-naar-man (land met een laag inkomen) | 0,38% (één in 263) | |
| Vaginale seks, mannelijk -to-vrouw (land met lage inkomens) | 0,3% (één op 333) | |
| Vaginale seks, asymptomatisch HIV | 0,07% (één in 1428) | |
| Vaginale seks tussen geslachten, symptomatisch hiv in de late fase | 0,55% (één in 180) | |
| Oraal | Oraal-penis (fellatio), receptief | 0% tot 0,04% (één op 2500) |
| Oraal-penis (fellatio), invoegbaar | 0% tot 0,005% (één op 20000) | |
| Oraal-anaal (anilingus) , ofwel partner | te verwaarlozen | |
| Oraal-vaginaal (cunnilingus), beide partners | te verwaarlozen | |
| Percutaan | Gedeeld injecterend drugsgebruik, niet-gedesinfecteerd | 0,67% (één op 149) |
| Beroepsnaaldslag | 0,24% (één op 417) | |
| Niet-professionele prikpen met weggegooide spuit | laag tot verwaarloosbaar | |
| Bloedtransfusie (VS) | 0,0000056% (één op 1,8 miljoen) | |
| Zwangerschap | Moeder op kind, geen antiretrovirale therapie (ART) | 25% (één op vier) |
| Moeder op kind, ART twee weken voor de bevalling | 0,8% (één op 125) | |
| van moeder op kind, op ART met een niet-waarneembare virale last | 0,1% (één op de duizend) |
Uw persoonlijk hiv-risico verlagen
Het doel van begrip van het relatieve risico is om de middelen te bepalen waarmee u uw persoonlijk risico op infectie of het risico van overdracht van HIV op anderen kunt verminderen. Vaak kost het weinig om het risico te beperken. Het consistente gebruik van condooms komt bijvoorbeeld overeen met een 20-voudige afname van het hiv-risico, terwijl het kiezen van insertieve fellatio ten opzichte van insertieve anale seks resulteert in een 13-voudige afname. Omgekeerd verhoogt de aanwezigheid van een SOA of genitale ulcus het risico op HIV met ergens tussen de 200 en 400 procent.
De belangrijkste factor is waarschijnlijk de beoordeling van de waarschijnlijkheid van overdracht van HIV is de virale lading van de geïnfecteerde persoon.
De huidige gegevens duiden erop dat een met HIV besmette persoon met een niet-waarneembare virale lading 96 procent minder kans heeft om HIV over te brengen dan een persoon met een detecteerbaar virus.
De strategie met de naam behandeling als preventie (Task) is een krachtige ondersteuning van het gebruik van antiretrovirale therapie om de infectiviteit van een seropositief persoon te verminderen. Het versterkt ook de behoefte aan vroege testen om het risico te verminderen bij paren met een gemengde status (serodiscordant).
Als u uw serostatus en die van uw partner kent, kunt u een weloverwogen keuze maken over hoe u uzelf beter kunt beschermen – of het nu is om u te onthouden van activiteiten met een hoog risico, condooms te gebruiken of pre-expositieprofylaxe (PrEP) te verkennen als middel om de gevoeligheid van de HIV-negatieve partner voor infectie.
