Artritis is de ontsteking van een gewricht en een aandoening waarvan veel mensen aannemen dat dit onvermijdelijk is naarmate een persoon ouder wordt. In sommige opzichten is de veronderstelling juist, aangezien de degeneratie van botten en gewrichten een natuurlijk onderdeel is van het verouderingsproces. Tegelijkertijd weten we dat er dingen zijn die we kunnen doen, vaak eenvoudig, om dit soort progressieve schade te minimaliseren.
Denk aan je gewrichten op dezelfde manier als je huid. Zonschade in je jeugd kan bijvoorbeeld 30 of 40 jaar later tot de ontwikkeling van kanker leiden. Hetzelfde geldt voor gewrichten. Hoe meer we begrijpen dat de stress die we tegenwoordig in onze gewrichten leggen, later kan leiden tot de ontwikkeling van artritis, hoe meer we hen – en onszelf – met betere zorg kunnen behandelen
Soorten artritis en belangrijke risicofactoren
Hoewel we geneigd zijn te denken aan artritis als één ding, er zijn in feite meer dan 100 verschillende vormen van de aandoening, elk met hun eigen set van oorzaken en risicofactoren. De meest voorkomende zijn osteoartritis ("slijtage-en-scheur" artritis), reumatoïde artritis, jicht en fibromyalgie.
Bepaling van de oorzaak van artritis kan moeilijk zijn, omdat meerdere, overlappende factoren typisch bijdragen aan de ontwikkeling ervan. Van de 7 meest voorkomende risicofactoren die verband houden met artritis:
- Genetica lijken een belangrijke rol te spelen in de ontwikkeling van bepaalde soorten artritis, hoewel de associatie nog steeds niet volledig wordt begrepen. Wat we wel weten, is dat een familiegeschiedenis een verhoogd risico kan suggereren, afhankelijk van het type van de betrokken artritis. Bepaalde vormen van reumatoïde artritis, bijvoorbeeld, zijn gekoppeld aan genetische markers bekend als HLA-B27 en HLA-DR4. Andere vormen van artritis lijken minder beïnvloed door de genetica.
- Oudere leeftijd is een belangrijke factor omdat kraakbeen na verloop van tijd broos wordt en minder capaciteit heeft om zichzelf te herstellen. De ontwikkeling van artrose begint meestal tussen de 40 en 50 jaar oud, hoewel het eerder kan beginnen bij andere vormen van de aandoening.
- Obesitas is een factor omdat het rechtstreeks bijdraagt aan de stress waaraan een gewricht kan worden blootgesteld. Dit geldt met name voor het gewricht van de heupen en knieën, waar overmatig gewicht het gewricht direct kan beïnvloeden en een ontsteking kan veroorzaken die geleidelijk gewrichtsweefsels wegvreet.
- Eerdere gewrichtsschade kan onregelmatigheden veroorzaken in het normale, gladde gewrichtsoppervlak. Eerdere blessure speelt zeker een rol bij de ontwikkeling van artritis van de pols, waarbij de complexe bot- en kraakbeenstructuur gemakkelijk kan worden aangetast door impact of compressie. Andere voorbeelden zijn artritis die wordt veroorzaakt door een scheenbeenfractuurfractuur, waarbij bij gebroken botgebied het kraakbeen van het kniegewricht binnenkomt.
- Beroepsrisico’s omvatten die welke voorkomen in banen met handarbeid of repetitieve bewegingen. Als zodanig worden vaak beschermende maatregelen getroffen om schade veroorzaakt door zwaar tillen en activiteiten die de constante buiging en terugtrekking van een verbinding vereisen te minimaliseren. Zelfs kleine repetitieve bewegingen zoals het trekken aan een hendel of het duwen van een kar kunnen leiden tot verslechtering van bot- en gewrichtskraakbeen gedurende een periode van jaren.
- Sportactiviteit op hoog niveau kan leiden tot artritis als het een stompkrachteffect betreft of resulteert in schade aan een bot of gewricht. We hebben het niet alleen over contactsporten, maar over hardlopen op lange afstanden, die blijvende impactbelasting op een joint plaatsen. Aan de andere kant kan gematigde routineoefening de symptomen of de ontwikkeling van artritis minimaliseren door de spierstructuur rondom een gewricht te ondersteunen, waardoor het wordt ondersteund.
- Bepaalde infecties rond het gewricht, zowel bacterieel als viraal, kunnen leiden tot de achteruitgang van kraakbeen of de vorming van huidlaesies die het gewrichts- en het synoviale membraan binnendringen. Mensen die een gewrichtsontsteking (septisch gewricht), meerdere jichtepisoden ervaren of een terugkerende stafylokokinfectie ervaren rond een gewrichtsloop lopen een hoger risico op het ontwikkelen van artritis.
