Lage natriumspiegels (hyponatriëmie) bij neurologische patiënten kunnen leiden tot epileptische aanvallen of coma. Bij patiënten met hersenschade kunnen lage natriumconcentraties in het bloed ervoor zorgen dat vloeistof door de wanden van bloedvaten lekt en zwelling in de hersenen verergert. Aan de andere kant is een natriumgehalte dat te hoog is (hypernatriëmie) meestal een teken van uitdroging.
In extreme gevallen kan dit ook leiden tot epileptische aanvallen en coma.
Waarom controleren op een laag natrium- of hoog-natriumgehalte is belangrijk
Het controleren van elektrolyten zoals natrium, kalium, calcium en bicarbonaat is een gangbare praktijk in het ziekenhuis. In feite wordt een elektrolytpaneel vaak opgenomen in een dagelijkse bloedafname om er zeker van te zijn dat de niveaus van deze belangrijke chemicaliën binnen normale grenzen liggen. Terwijl sommigen zouden beweren dat het dagelijks controleren ervan bij veel patiënten overdreven is, zijn er zeer goede redenen om bezorgd te zijn als elektrolytniveaus niet normaal zijn en ze moeten zeker minstens dagelijks worden gecontroleerd in een neurologische intensive care-afdeling.
Omdat hersenzwelling kan leiden tot hernia, verdere hersenbeschadiging en overlijden, hebben artsen in de neurologische ICU vaak speciale aandacht om lage natriumspiegels in het bloed te voorkomen. Helaas kunnen aandoeningen zoals subarachnoïde bloeding, hersentumoren, beroerte en meningitis allemaal hyponatriëmie veroorzaken en daardoor de zwelling van de hersenen verergeren.
De manier waarop ze dit doen is door het veranderen van de normale hormonale controle van water- en natriumgehaltes in het lichaam.
Overzicht van natriumniveaus
Het is gebruikelijk dat zelfs eerstejaarsstudenten geneeskunde verward raken over de aard van problemen met natrium. Het is belangrijk om te onthouden dat wat de waarde van de bloedlab eigenlijk meet, een concentratie is.
Dat wil zeggen, de waarde vertegenwoordigt de hoeveelheid natrium per hoeveelheid vloeistof. Er zijn dus twee manieren waarop dit niveau laag kan worden:
- Het natrium kan echt een laag aantal zijn, of
- Er kan een toename in de hoeveelheid vloeistof zijn.
In werkelijkheid komt de laatste situatie vaker voor en kan het helpen om vijf pingpongballen te zien die in een pot water drijven. Elke bal vertegenwoordigt een molecuul natrium. Als de pot met water klein is, worden de ballen stevig opeengepakt – dit is hetzelfde als zeggen dat de concentratie hoog is.
Als de pot gigantisch is (d.w.z. veel vloeistof), dan zullen de ballen ver uit elkaar staan - dit is hetzelfde als zeggen dat de concentratie laag is. In werkelijkheid blijft het aantal pingpongballen hetzelfde. Gewoonlijk vertegenwoordigt hyponatriëmie eigenlijk een grotere hoeveelheid vocht, zoals het geval is met de gigantische pot met water.
Syndromen die hyponatriëmie kunnen veroorzaken
Vele mogelijke omstandigheden en leefstijlfactoren kunnen leiden tot hyponatriëmie, maar in het bijzonder tot neurologie kunnen 2 syndromen lage natriumconcentraties veroorzaken:
Syndroom van ongepaste antidiuretische hormoonhypersecretie (SIADH). Dit syndroom is een manier om de natriumconcentraties laag te houden. Antidiuretisch hormoon (ADH) wordt normaal door het lichaam uitgescheiden om water te behouden.
Dit kan erg handig zijn, bijvoorbeeld op een hete zomerdag. Het hormoon wordt meestal in toom gehouden wanneer de vloeistofniveaus een bepaalde hoeveelheid bereiken. In SIADH werken de gebruikelijke remmen op ADH-uitscheiding niet en blijft het lichaam water opnemen.
Helaas veroorzaken veel neurologische problemen SIADH, waardoor de relatieve hoeveelheid natrium in de bloedstroom daalt en de zwelling van de hersenen verergert. Dit kan leiden tot een neerwaartse spiraal waarbij een probleem zoals meningitis SIADH veroorzaakt, waardoor de hersenen zwellen, waardoor SIADH wordt verergerd, enzovoort.
SIADH kan ook worden veroorzaakt door andere problemen dan neurologische schade. Longproblemen zoals kanker of longontsteking kunnen bijvoorbeeld ook SIADH veroorzaken, evenals veel geneesmiddelen zoals carbamazepine en amitriptyline.
De extase van het illegale medicijn kan ook SIADH veroorzaken.
Zoals we hebben besproken, hoewel SIADH lage natriumconcentraties veroorzaakt, doet het dit vanwege de weggelopen waterabsorptie. De behandeling is dan om te minimaliseren hoeveel water de patiënt ontvangt, en ervoor te zorgen dat de onderliggende oorzaak wordt aangepakt.
Cerebral Salt Wasting Syndrome (CSWS). Dit syndroom wordt ook veroorzaakt door hersenbeschadiging, veroorzaakt ook natriumverlies en kan daarom moeilijk te onderscheiden zijn van SIADH. Het mechanisme is echter heel anders.
Cerebrale zoutverlies is een uitzondering op de regel dat hyponatriëmie eigenlijk abnormaal hoge niveaus van vastgehouden vloeistof vertegenwoordigt. Zoals de naam al doet vermoeden, wordt cerebrale zoutverlies veroorzaakt doordat het lichaam zichzelf van zout bevrijdt. Teruggaand naar ons eerdere voorbeeld, is het alsof pingpongballen feitelijk uit de pot worden verwijderd, waardoor de concentratie afneemt.
Cerebrale zoutverlies verschijnt meestal ongeveer een week na hersenletsel en verdwijnt na twee tot vier weken. Het kan echter af en toe een langere periode duren, zelfs jaren duren.
Terwijl SIADH het algehele vochtniveau van het lichaam kan doen toenemen of op zijn minst hetzelfde blijft, leidt cerebraal zoutverlies tot uitdroging. Dit is een van de weinige manieren om een onderscheid te maken tussen de twee problemen, vooral bij een patiënt die bewusteloos of comateus is.
Behandelingsopties
Het is belangrijk om te proberen het verschil te zien tussen CSWS en SIADH omdat de twee problemen heel anders worden behandeld. In CSWS heeft de patiënt vocht nodig of worden ze uitgedroogd. In SIADH blijft het totale lichaamsniveau van natrium hetzelfde, maar de hoeveelheid natrium per meting van water daalt omdat het lichaam meer water vasthoudt. Het geven van vocht zal het probleem alleen maar erger maken, en dus worden patiënten met SIADH behandeld door de hoeveelheid dagelijkse vloeistof die ze kunnen ontvangen te beperken. Het verschil vertellen kan een uitdaging zijn en is slechts een van de vele redenen waarom patiënten profiteren van gespecialiseerde intensive care-eenheden wanneer ze ernstige neurologische schade hebben opgelopen.
