Hoewel wetenschappers de exacte oorzaak van multiple sclerose (MS) niet kennen, geloven velen dat het het resultaat is van een uniek samenspel tussen iemands genetische en specifieke omgevingsfactoren. Sommige van deze factoren kunnen vitamine D-tekort, roken en vroegere virale infecties omvatten.
De laatste jaren is er meer aandacht voor het Epstein-Barr-virus (EBV) en de rol die het lijkt te spelen bij de ontwikkeling van MS.
Hoe het Epstein Barr-virus werkt
Het Epstein-Barr-virus is de meest voorkomende oorzaak van infectieuze mononucleosis (een aandoening die in de volksmond wordt aangeduid als "mono"). Het is een lid van de herpesfamilie van virussen en kan gemakkelijk van persoon tot persoon worden verspreid via lichaamsvloeistoffen, voornamelijk speeksel.
Naar schatting zullen de meeste mensen op een bepaald moment in hun leven besmet raken met EBV, meestal in de kindertijd, hoewel de meerderheid nooit ziek zal worden. Als dit toch gebeurt, kunnen de volgende symptomen optreden:
- Vermoeidheid
- Koorts
- Hoofdpijn
- Pijn in het lichaam
- Een ontstoken keel
- Gezwollen lymfeklieren in de nek
- Vergrote milt
- Gezwollen lever
- Uitslag
De symptomen kunnen soms lichamelijk draineren, waardoor uitgebreide bedrust vereist is, maar neiging om in twee tot vier weken op te lossen.
Eenmaal besmet, verdwijnt het virus nooit maar integreert het eerder het genetische materiaal in een gastheercel en blijft daar in een inactieve toestand. Tijdens deze periode van zogenaamde "latency" kan het virus niet infecteren.
Bepaalde dingen kunnen er echter voor zorgen dat het latente virus opnieuw wordt geactiveerd, waaronder stress en slaapgebrek. Als dit gebeurt, kan de persoon plotseling symptomen ervaren en in staat zijn om het virus aan anderen door te geven.
De verbinding tussen MS en EBV
Bij het verkennen van de mogelijke oorzaken van MS, hebben wetenschappers lang geloofd dat virussen op de een of andere manier bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte.
In feite zal maar liefst 95 procent van de mensen met MS bewijs hebben van een infectie in het verleden in de vorm van antilichamen.
Antistoffen zijn defensieve eiwitten die door het lichaam worden aangemaakt als reactie op een infectieus agens. Elk is specifiek voor die agent en die agent alleen en dient als een cellulaire "voetafdruk" voor een eerdere infectie. Hoewel het niet ongebruikelijk is om virale antilichamen in ons bloed te hebben – dat doen we allemaal – zijn er bepaalde virussen die nauw verband houden met MS.
Het Epstein-Barr-virus is er een van. Volgens een recente studie van de Harvard School of Public Medicine, onderscheidde EBV zich van andere virussen in de associatie met MS. Onder de bevindingen:
-
EBV-antilichamen waren significant hoger bij mensen die uiteindelijk MS ontwikkelden dan bij een gematchte set van individuen die de ziekte niet kregen.
-
Het risico op MS is aanzienlijk toegenomen na een EBV-infectie.
-
Mensen met een specifiek gen (HLA-DRB1) en hoge niveaus van EBV-antilichamen hadden negen keer meer kans MS te ontwikkelen dan patiënten zonder het gen en met lage niveaus van EBV-antilichamen.
Bovendien hadden huidige of vorige rokers met de hoogste niveaus van EBV-antilichamen 70 procent meer kans om MS te ontwikkelen dan patiënten met geen risicofactor.
Andere virussen gekoppeld aan MS
In hun totaliteit bieden deze bevindingen het sterkste bewijs dat EBV de trigger is voor een aandoening die meer dan 350.000 Amerikanen treft.
Maar het kan in feite niet het enige virus zijn. Onderzoekers in Australië hebben ook het menselijke herpesvirus-6 (HHV-6) geïmpliceerd, een virus gelijkend op EBV waarvoor bijna iedereen, gewoonlijk vóór de leeftijd van drie is besmet.
Voor zover het multiple sclerose betreft, is HHV-6 niet alleen geassocieerd met een drievoudige toename van het risico van progressieve MS bij vrouwen, hoge concentraties HHV-6-antilichamen lijken nauw verbonden met het risico van MS-terugval.
Hoewel dit geen enkele doorbraak suggereert in zowel de behandelings- als de preventieve MS, kan het ons op een dag het middel verschaffen om het verloop van de ziekte te voorspellen door het volgen van EBV, HHV-6 of soortgelijke herpesvirussen.
