Begin 1977 brachten zowel de Amerikaanse overheid als de American Heart Association (AHA) meer dan 30 jaar door met het aansporen van Amerikanen om de hoeveelheid vet die ze in hun dieet consumeren te beperken tot niet meer dan 25 – 35% van de dagelijkse calorieën. Deze aanbeveling, die in 2010 stilletjes werd geschrapt, was gebaseerd op de theorie dat, aangezien vet in de voeding het cholesterolgehalte verhoogt, het verminderen van de vetconsumptie het risico op atherosclerotische cardiovasculaire aandoeningen zou verlagen.
Ondanks deze jarenlange aanbevelingen, is het wetenschappelijke bewijs dat strikt beperkend dieetvet het risico op atherosclerose verlaagt, vrij zwak geweest en is dat altijd geweest.
Overheidsaanbevelingen over voedingsvet
De formele aanbeveling dat alle mensen de totale hoeveelheid vet in onze voeding moeten beperken, werd eerst door het Congres gedaan door de McGovern Commission die in 1977 na een reeks hoorzittingen over voeding en gezondheid de eerste editie publiceerde van de voedingsdoelen voor de Verenigde Staten. Destijds was bekend dat het eten van verzadigde vetten het cholesterolgehalte doet stijgen en daarom (zoals werd aangenomen) het eten van verzadigde vetten coronaire hartziekte (CAD) zou veroorzaken. (Deze veronderstelling heeft niet opgehouden in latere studies.)
Zelfs in 1977 wisten wetenschappers dat niet alle vetten "slecht" zijn, en dat bepaalde vetten essentieel zijn voor een goede cardiovasculaire gezondheid. Maar de McGovern Commission was vastbesloten om alle vetinname te beperken, zowel om hartaandoeningen te verminderen als (het werd ten onrechte aangenomen) om obesitas te bestrijden.
Ze vreesden dat ze het publiek gewoon in verwarring zouden brengen door te proberen een relatief complexe boodschap over te brengen dat de meeste vetten vermeden moeten worden, maar sommige vetten zijn wenselijk. Dus de officiële boodschap werd om vetten helemaal te vermijden, en in plaats daarvan grotendeels te vertrouwen op koolhydraten voor de meerderheid van onze calorie-inname.
Dit vetarm-high-carb-dogma heeft de meeste van de volgende 40 jaar de overhand gehad, met de imprimatur van zowel de Amerikaanse regering als de AHA.
Het bewijs
Ondanks deze langdurige en luidruchtige aanbevelingen ten gunste van een vetarm dieet, hebben vervolgonderzoeken geen overtuigend bewijs gevonden dat hogere niveaus van totaal vet in de voeding CAD veroorzaken. Hier zijn enkele van de meer opvallende onderzoeken in dit verband:
De 20-jarige Nurses Health Study, een cohortonderzoek met 80.000 vrouwen, toonde geen correlatie tussen het risico op hartziekten en vet in de voeding. Een daaropvolgende meta-analyse van verschillende cohortstudies vertoonde eveneens geen verband tussen vet in de voeding en hartziekten of de dood.
In het meest rigoureuze gerandomiseerde onderzoek ooit uitgevoerd om vet in de voeding te bestuderen, heeft het Women’s Health Initiative meer dan 48.000 vrouwen gerandomiseerd naar een vetarm dieet (en intensieve gedragsaanpassing toegepast om de dagelijkse vetinname te verminderen tot 20% van het totale aantal calorieën, en te verhogen de consumptie van granen en groenten) of aan een controlegroep die alleen "gebruikelijke" voedingseducatie heeft ontvangen (deze controlegroep gebruikte 37% van hun dieet uit vet). Na 8 jaar was er geen vermindering van het risico op CAD in de vetarme groep. In feite was de trend voor een hoger risico.
Andere gerandomiseerde studies laten evenmin een voordeel zien voor een vetarm dieet.
Aanvullende onderzoeken hebben geen verlaagd risico op kanker aangetoond met vetarme diëten, of dat vetarme diëten worden geassocieerd met minder overgewicht.
Kort samengevat: na enkele tientallen jaren van onderzoek is er geen overtuigend bewijs dat het verminderen van het totale vetgehalte tot minder dan 30 – 35% van de dagelijkse calorieën het risico op hartaandoeningen, kanker of obesitas verlaagt.
Hoe zit het met het Ornish dieet?
Het Ornish-dieet en andere varianten van vetarme diëten beweren dat ze niet alleen CAD voorkomen, maar ook terugdraaien. Deze diëten zijn veel strenger in hun beperking van voedingsvetten – vooral van dierlijke bronnen – dan de vetarme diëten die worden aanbevolen door de AHA.
Voorstanders van het type diëten van het Ornish-type beweren correct dat de studies die geen voordeel hebben getoond met AHA-type dieet niet noodzakelijkerwijs van toepassing zijn op hun veel vet-beperkende diëten.
De beweringen dat Ornish-achtige diëten bewezen effectief zijn, zijn echter zelf gebaseerd op imperfecte gegevens die niet goed standhouden voor objectieve controle. De hypothese dat een vegetarisch dieet met een zeer laag vetgehalte hartziekten voorkomt of ongedaan maakt, is noch overtuigend bewezen, noch ontkracht, hoewel het een hypothese is die meer studie verdient.
De bottom line
De aanbeveling dat iedereen een vetarm dieet zou moeten volgen was vanaf het begin gebaseerd op een gebrekkige theorie en op een bewuste beslissing om precisie op te offeren omwille van het vereenvoudigen van de boodschap. Na meer dan drie decennia pogingen om te bevestigen dat vetarme diëten hartziekten verminderen, hielden klinische proeven geen ondersteuning voor lang bestaande aanbevelingen dat iedereen op een vetbeperkt dieet zou moeten zijn. Richtlijnen van de overheid en de AHA specificeren niet langer een vetarm dieet, maar bevelen toch aan om ernstig verzadigde vetten te beperken en om zuivelproducten met laag vetgehalte te gebruiken. In februari 2015 heeft het Adviescomité voor voedingsrichtlijnen (DGAC, de commissie die vijfjaarlijkse voedingswetenschap namens de Amerikaanse regering beoordeelt) haar laatste rapport gepubliceerd. In dat rapport is elke aanbeveling voor een vetarm dieet opvallend afwezig. In plaats daarvan zegt de DGAC, "… voedingsadvies moet de nadruk leggen op het optimaliseren van soorten vet uit de voeding en niet op het verminderen van het totale vetgehalte." Ten minste wat betreft het totale vet in de voeding, geven de officiële voedingsrichtlijnen eindelijk de wetenschap weer.
