Constipatie is een afname van de frequentie van doorgang van goed gevormde ontlasting en wordt gekenmerkt door ontlasting die hard en klein is en moeilijk uit te zetten. Het is een subjectieve aandoening, verschillend voor individuen op basis van hun normale patroon van stoelgang en hun symptomen van ongemak. Het kan worden veroorzaakt door alles wat de beweeglijkheid van de darmen vertraagt of de darmen belemmert.
Constipatie komt vaak voor bij patiënten aan het einde van hun levensduur. Kankerpatiënten kunnen de hoogste prevalentie hebben, met maar liefst 70 procent tot 100 procent van de patiënten die op enig moment tijdens hun ziekte constipatie ervaren. Deze aandoening beïnvloedt de kwaliteit van leven van een patiënt aanzienlijk. Het veroorzaakt fysieke, sociale en psychische problemen voor patiënten, die ook hun verzorgers kunnen beïnvloeden.
Symptomen
Het eerste teken van obstipatie is een afname van de frequentie en hoeveelheid stoelgang. Patiënten en hun zorgverleners zullen deze daling soms toeschrijven aan een verminderde inname van voedsel of vloeistoffen. Omdat constipatie subjectief is, kan het voor de ene patiënt anders zijn voor de andere. Als een patiënt bijvoorbeeld elke dag gewoonlijk een stoelgang heeft en deze plotseling drie keer per week krijgt, moet constipatie worden overwogen. Als een patiënt normaal om de andere dag een stoelgang heeft, is het misschien geen probleem om twee of drie dagen zonder eentje te gaan.
Andere tekenen van constipatie zijn een opgeblazen gevoel, opgezette buik, een verandering in de hoeveelheid gas die wordt doorgelaten, vloeibare ontlasting, rectale pijn of druk, rectale pijn met stoelgang en het onvermogen om de ontlasting te passeren. Als constipatie enige tijd niet is behandeld, kunnen misselijkheid en braken ook optreden.
Oorzaken
Constipatie kan door de ziekte worden veroorzaakt. Kanker gerelateerde constipatie kan worden veroorzaakt door tumoren in of in de buurt van spijsverteringsorganen, de wervelkolom of het bekkengebied. De tumoren kunnen de darm samendrukken of blokkeren of de beweeglijkheid van de darmen vertragen.
Neurologische ziekten, zoals Parkinson, MS en ALS, interfereren soms met maagmotiliteit. Diabetes kan neuropathie veroorzaken die leidt tot een verminderde beweging in de dikke darm. Andere aandoeningen, zoals hypothyreoïdie, kunnen ook constipatie veroorzaken.
Veranderingen in levensstijl, zoals verminderde eetlust en vochtinname, kunnen leiden tot hypercalciëmie, of een toename van calcium in het bloed, wat op zijn beurt kan leiden tot verminderde waterabsorptie in de darm, waardoor constipatie kan optreden. Zwakte en verminderde activiteit beïnvloeden de mogelijkheid om buikwandspieren te gebruiken en om de bekkenbodemspieren te ontspannen, wat essentieel is voor een juiste eliminatie.
Medicijnen kunnen ook de oorzaak zijn van obstipatie. Opioïde pijnstillers, zoals morfine en oxycodon, vertragen de beweeglijkheid van de darm door voorwaartse peristaltiek te onderdrukken en de toon van de anale sluitspier te verhogen. Opioïden verhogen ook de absorptie van water en elektrolyten in de dikke en dunne darm, wat leidt tot harde, droge ontlasting.
Andere medicijnen die kunnen bijdragen aan constipatie zijn onder andere:
- Vinka-alkaloïde chemotherapie zoals Velban (vinblastine)
- Anticholinergica zoals Phenergan (promethazine)
- Tricyclische antidepressiva zoals Paxil (paroxetine)
- Antiparkinsonmiddelen waaronder levodopa
- ijzersupplementen
- Antihypertensiva (hoog bloedgehalte) drukmedicijn)
- Antihistaminica zoals Benadryl (difenhydramine)
- Antacida
- Diuretica waaronder Lasix (furosemide)
Hoe kan ik constipatie voorkomen of behandelen?
Effectieve preventie van constipatie is gebaseerd op voldoende vochtinname, een goed dieet en fysieke activiteit (actief zijn motiveert de darmen).
