Vermoeidheid wordt door velen beschouwd als het slechtste deel van multiple sclerose en treft helaas de meeste MS-patiënten. Inderdaad, op ‘slechte vermoeidheidsdagen’ is het onvoorstelbaar moeilijk om zelfs maar aan de basisbehoeften te voldoen, als gevolg van overweldigende vermoeidheid die alles uitdagender maakt. Het blijkt dat MS-gerelateerde vermoeidheid meestal het product is van verschillende factoren die samenwerken.
Primaire vermoeidheid
Primaire vermoeidheid is het resultaat van het ziekteproces zelf en wordt veroorzaakt door demyelinisatie in het centrale zenuwstelsel. "Lassitude" wordt vaak gebruikt om deze vermoeidheid te beschrijven, wat betekent dat de overweldigende vermoeidheid direct verband houdt met verhoogde activiteit en in het algemeen niet verbetert met rust of slaap. De vermoeidheid kan ook worden omschreven als lichamelijk zwak of mentaal zwak voelen – zoals in een "hersennevel".
Deze vermoeidheid wordt vaak verergerd wanneer uw lichaamstemperatuur stijgt – zoals op een warme dag of tijdens het sporten, koorts hebben of een warm bad nemen. De term die wordt gebruikt om deze ervaring te beschrijven, wordt het Uhthoff-fenomeen genoemd, maar wees niet te erg als dit gebeurt. Wanneer warmte je vermoeidheid verergert, is dit geen teken van een nieuwe terugval en is het omkeerbaar wanneer de warmtebron wordt verwijderd.
Er is ook iets dat "kortsluiten" of "gelokaliseerde" vermoeidheid wordt genoemd, waarbij de aangetaste zenuwen van individuele spiergroepen moeizaam worden gebruikt, zoals uw benen na het lopen of uw hand na het schrijven.
Secundaire vermoeidheid
Secundaire vermoeidheid wordt niet rechtstreeks veroorzaakt door het MS zelf, maar is meestal een gevolg van MS-symptomen of probeert te compenseren.
- Slaapstoornissen komen vaak voor bij mensen met MS, als gevolg van spierspasmen, depressie of angstgevoelens, pijn, de frequente noodzaak om ’s nachts te urineren (nocturie) of vanwege bijwerkingen van medicijnen. Bijvoorbeeld corticosteroïden zoals Solu-Medrol – gebruikt om MS-recidieven te behandelen – zijn berucht voor het veroorzaken van slaapstoornissen. Slaapstoornissen, zoals slapeloosheid en rustelozebenensyndroom, komen ook veel voor bij multiple sclerose.
- Inspanning veroorzaakt vermoeidheid bij mensen met MS wanneer ze constant symptomen als spasticiteit of spierzwakte moeten compenseren, waardoor het moeilijker kan worden om te lopen, uw evenwicht te houden of taken in en om het huis uit te voeren.
- Sommige medicijnen veroorzaken ook vermoeidheid als bijwerking, inclusief die die specifiek voor MS worden genomen. Deze omvatten de ziektemodificerende therapieën die zijn gemaakt van bèta-interferon (Avonex, Betaseron en Rebif), Tysabri en Novantrone. Bovendien is vermoeidheid een bijwerking van sommige medicijnen die worden gebruikt voor MS-symptomen zoals spasticiteit, waaronder Baclofen, Valium (diazepam) en Zanaflex. Medicatie voor neuropathische pijn, zoals Neurontin (gabapentine), of voor tremor, evenals niet-MS-medicatie, zoals die voor hoge bloeddruk, allergieën of angst, kan ook bijdragen aan vermoeidheid.
- Depressie veroorzaakt vaak dat mensen zich overweldigend moe voelen. Bij sommige mensen veroorzaakt de vermoeidheid zelf depressie. Sommige van de medicijnen die worden gebruikt om depressie te behandelen, kunnen ook vermoeidheid veroorzaken, waardoor een cyclus ontstaat waarin de ene de ander triggert, wat moeilijk te doorbreken kan zijn.
- Gebrek aan goede voeding veroorzaakt ook schommelingen in de bloedsuikerspiegel, wat leidt tot algemene vermoeidheid.
- Infecties, zoals verkoudheid, griep of urineweginfecties kunnen vermoeidheid veroorzaken.
- Gebrek aan fysieke fitheid kan enorm bijdragen aan vermoeidheid.
Omgaan met vermoeidheid bij multiple sclerose
Vermoeidheid kan een slopende en frustrerende ervaring zijn voor u of uw geliefde. Het goede nieuws is dat je met je MS-gezondheidsteam tegen je vermoeidheid kunt vechten en verlichting kunt krijgen, hoewel je het waarschijnlijk niet kunt genezen, met eenvoudige levensstijlstrategieën. Deze omvatten dagelijkse oefeningen – zoals korte wandelingen of armbewegingen – jezelf koel houden en strategieën voor slaaphygiëne toepassen. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je elke avond op dezelfde tijd naar bed gaat en slaapt in een koude, donkere kamer.
Andere therapieën zoals fysiotherapie, cognitieve gedragstherapie om stress te verminderen of ergotherapie om u te helpen bij het organiseren van uw huis- en werktaken kunnen ook wat vermoeidheid verlichten.
Sommige mensen kiezen er ook voor om dagelijks een stimulerend medicijn te nemen, zoals Provigil (modafinil). Of u kunt het nemen zoals nodig, zoals wanneer u energie wilt hebben en wilt genieten van een dagje winkelen met uw partner.
