Steroïde medicijnen, waaronder prednison, worden vaak gebruikt voor de behandeling van inflammatoire darmaandoeningen (IBD). Een bijwerking van prednison die kan optreden bij hoge doses of bij langdurig gebruik, is de ontwikkeling van cataracten.
Staar wordt over het algemeen gezien als een aandoening van oudere personen. Steroïden kunnen echter bij jonge mensen staar veroorzaken. In tegenstelling tot sommige bijwerkingen, zoals ‘mooning’ in het gezicht, verhoogde eetlust, haargroei en acne, neemt een cataract niet af nadat de behandeling met steroïden is voltooid.
Als de steroïdendosis echter wordt verlaagd of stopgezet, wordt een bestaande cataract mogelijk niet groter.
Staar is gelukkig heel goed te behandelen. Niet iedereen die steroïden nodig heeft, krijgt staar. Dit nadelige effect van steroïden is echter algemeen bekend en iedereen die deze medicijnen gebruikt, moet regelmatig een oogarts bezoeken.
Overzicht
In de algemene bevolking van de Verenigde Staten schat men dat 31% van de mensen in de leeftijd van 65 tot 74 jaar en 53% van de personen ouder dan 75 jaar minstens één cataract hebben. Congenitale staar kan voorkomen bij pasgeborenen (met een snelheid van 10.000 per jaar), maar is over het algemeen het gevolg van een infectie of drugs- of alcoholmisbruik tijdens de zwangerschap.
Nadat het licht door de pupil van het oog is gegaan, passeert het de lens, die voornamelijk bestaat uit water en eiwitten. De lens werkt net als een camera en richt dat licht op het netvlies.
De lens van uw oog kan daadwerkelijk van vorm veranderen om te focussen op voorwerpen die zich dichtbij of ver weg bevinden. Tijdens het normale verouderingsproces kunnen sommige van de eiwitten in de lens samen klonteren, waardoor een gebied van opaciteit ontstaat – een cataract. Het gebied zal in de loop van de tijd groter en ondoorzichtiger worden, waardoor de lens troebel en moeilijk leesbaar wordt.
Types
Er zijn drie soorten cataracten: nucleair, corticaal en posterior subcapsulair. Prednison, hetzij oraal of in oogdruppels, kan posterior subcapsulaire cataract veroorzaken.
- Nucleair: Dit type cataract ontwikkelt zich langzaam, komt vaker voor bij oudere personen en geeft het oog een gele tint.
- Corticaal: Dit type cataract komt veel voor bij mensen met diabetes. Een corticale cataract vormt zich in de lenscortex en strekt zich uiteindelijk naar buiten uit zoals de spaken aan een wiel.
- Lateraal subcapsulair: Dit type cataract kan worden veroorzaakt door hoge doses of langdurig gebruik van prednison, extreme verziendheid en retinitis pigmentosa. Dit type cataract vormt zich aan de achterkant van de lens en symptomen ontwikkelen zich relatief snel (in maanden in plaats van in jaren). Als licht door het gedeelte van de achterkant van de lens met de cataract gaat, is het eerder verspreid dan gefocust. Een persoon met een vroege subcapsulaire cataract kan meer moeite hebben om dichtbij objecten te zien.
Symptomen
Symptomen van cataracten zijn onder andere:
- Wazig zicht
- Kleuren (vooral blauw) vervaagd
- Moeilijkheidsgraad bij helder of slecht verlichte kamers
- Dubbel zicht
- Filmover zicht (vergelijkbaar met kijken door een vuile voorruit)
- Veeleisende lenzenvloeistofreceptveranderingen
- Verhoogde bijziendheid
- Halo’s rond lichten zien
- Minder zicht in de avond
Risicofactoren
Het gebruik van prednison, toegediend in hoge doses of gedurende een lange periode, is een risicofactor voor cataract. Er zijn echter verschillende andere risicofactoren, zoals leeftijd, voorafgaande oogchirurgie of trauma, chronische aandoeningen en bepaalde medicijnen.
Chronische aandoeningen met cataract:
- Diabetes
- Benedensyndroom
- Galactosemie
- Jeugd reumatoïde artritis
- Spierdystrofie
- Myotone dystrofie
- Retinitis pigmentosa
- Uveïtis
- De ziekte van Wilson
Medicijnen die het risico op cataract kunnen verhogen zijn:
- Amiodaron (antiarrhythmic) )
- Chlorpromazine (kalmerend middel)
- Lovastatine (cholesterolverlagend medicijn)
- Fenytoïne (antiseizuur)
Er zijn geen medicijnen bekend om cataract te voorkomen. Er wordt echter gedacht dat een dieet met veel antioxidanten (bèta-caroteen, vitamine C en vitamine E) kan helpen bij het voorkomen van cataracten en andere gezondheidsproblemen. Ultraviolet licht is een bekende risicofactor; draag een zonnebril of een hoed met een rand om de blootstelling te verminderen. Oogtrauma is ook een risicofactor; draag beschermende brillen bij activiteiten waarbij oogletsel mogelijk is.
Behandelingen
In de vroege stadia van een cataract kan het zicht worden verbeterd door het gebruik van een bril, passende verlichting en een vergrootglas voor lezen of ander dichtbij werk. Echter, als de cataract vordert tot een punt waar dagelijkse activiteiten moeilijk worden, kan een operatie noodzakelijk zijn. Gelukkig is staaroperatie gewoon en veilig, met de meeste patiënten die later een beter gezichtsvermogen en kwaliteit van leven melden.
Er zijn twee verschillende soorten cataractchirurgie: phaco-emulsificatie en extracapsulair. Bij phacoemulsificatie-chirurgie wordt een kleine sonde die ultrasone golven uitzendt door een incisie in het oog ingebracht. De echogolven zorgen ervoor dat de cataract in stukken breekt, die vervolgens worden weggezogen uit het oog.
Bij een extracapsulaire cataractoperatie wordt de lens met cataract uit het oog verwijderd en vervangen door een kunstmatige intraoculaire lens. De kunstlens ziet er normaal uit en voelt normaal, maar kan niet van vorm veranderen zoals een natuurlijke lens. Personen met een intraoculaire lens hebben een bril nodig om te lezen of te werken.
Bronnen:
Jobling AI, Augusteyn RC. "Wat veroorzaakt steroïde staar? Een overzicht van steroïde-geïnduceerde posterior subcapsular cataracts." Clin Exp Optom mrt 2002. 2; 61-75.
Li J, Tripathi RC, Tripathi BJ. "Door geneesmiddelen veroorzaakte oogaandoeningen." Medicijnveiligheid 2008. 2; 127-141.
Prouix AA. "Veroorzaken steroïden staar? Parkhurst Exchange oktober 2009.
Ryskulova A, Turczyn K, Makuc D, Janiszewski R." Zelfgerapporteerde leeftijdsafhankelijke oogziekten en visuele beperkingen in de Verenigde Staten: resultaten van de nationale gezondheidsenquête van 2002 Am J Public Health maart 2008; 98: 454-461.
