Seksueel risico nemen is een concept dat mensen vaak moeilijk te begrijpen vinden, vooral bij mensen met een hoog risico op hiv. Vanuit een maatschappelijk standpunt blijft er een sterke afkeuring bestaan over bepaalde seksuele activiteiten die sommigen misschien als "immoreel" of "taboe" beschouwen (zoals homoseksualiteit, groepsseks en commercieel sekswerk), en de stigmatisering die gepaard gaat met deze activiteiten stimuleert alleen het gesprek verder ondergronds.
Wat we wel weten is dat mensen die seksuele risico’s nemen dit niet inherent doen uit zelfdestructiviteit of onwetendheid (hoewel deze zeker kunnen bijdragen aan dergelijk gedrag). Vaker worden ze gedreven door psychologische en gedragsfactoren die hun seksuele besluitvorming beïnvloeden. Deze kunnen factoren omvatten als disinhibitie van seksuele gedragingen en compensatie van seksueel risico.
Inzicht in seksuele disinhibitie
Seksuele gedragsinhibitie (of simpelweg seksuele ontremming) impliceert het verlies van dwang in seksueel gedrag dat als sociaal onaanvaardbaar of ongewenst wordt beschouwd, zich manifesterend met impulsiviteit, sensatiezoekend en een slechte risicobeoordeling.
Hoewel de term vaak wordt toegewezen aan gedragingen die wijzen op een psychische aandoening of een psychische stoornis, kan deze breder worden toegepast op elk seksueel gedrag dat een persoon vermijdbaar of onnodig in gevaar brengt, hetzij in termen van fysieke of emotionele schade; van schade aan anderen; van schade aan persoonlijke of professionele relaties; van strafrechtelijke of juridische actie; of van de verwerving van een seksueel overdraagbare aandoening.
Hoewel hyperseksualiteit (d.w.z. extreem frequente seksuele driften of verlangens) een kenmerk kan zijn van seksuele ontremming, is het in geen geval synoniem aan het. Het is evenmin noodzakelijkerwijs geassocieerd met agressief, hyperactief of antisociaal gedrag (kenmerken die gewoonlijk zijn opgenomen in de klinische context van gedragsinhibitie).
Oorzaken voor seksuele ontremming kunnen variëren van ernstige klinische en psychiatrische stoornissen tot een breed scala van emotionele of sociaal-gedragsproblemen, waaronder:
- Alcohol- of drugsmisbruik
- Mispercepties over persoonrisico
- Verkeerde interpretaties van sociale signalen of normen
- Depressie
- Vorige seksueel trauma, (inclusief kindertrauma)
- Peer of gendergroepsdynamiek (inclusief school, sociale of seksuele netwerken)
De term wordt ook algemeen toegepast op sociale berichten en netwerken, waarbij een persoon op seksueel provocerende wijze optreedt bij instant messaging, sms-berichten (" sexting "), of online plaatsen – in wezen zich op een andere manier online gedraagt, omdat ze misschien offline zijn.
Binnen de context van HIV kan seksuele ontremming een directe reactie zijn op gevoelens van angst, woede, depressie of angst – en niet alleen bij degenen die geïnfecteerd zijn. Hiv-negatieve mensen kunnen vaak gevoelens van wanhoop en hopeloosheid hebben ("ik ga het hoe dan ook" krijgen) of condoomvermoeidheid ervaren (a.k.a. vermijdingsvermoeidheid) op een zodanige manier dat gedrag dat anders hen zou beschermen, zou worden opgegeven.
Zelfs degenen die beschikken over een goed begrip van de overdracht en preventie van hiv kunnen soms worden beïnvloed door informatie die seksueel gedrag nadelig beïnvloedt.
Een aantal studies, bijvoorbeeld, meldde steile dalingen in condoomgebruik na de introductie van een biomedische HIV doorbraak. Kort gezegd, individuen nemen vaak grotere risico’s als ze geloven of willen geloven dat de gevolgen of het risico van HIV op de een of andere manier minder zijn.
Seksuele risicocompensatie begrijpen
Risicocompensatie daarentegen houdt in dat individuen hun gedrag zullen aanpassen op basis van hun perceptie van risico. Het suggereert dat mensen die denken minder gevaarlijk te zijn meer kansen zullen nemen, ook al is die beoordeling verkeerd geadresseerd of slecht geïnformeerd.
Binnen de context van HIV kan risicocompensatie de perceptie versterken dat iemand op de een of andere manier minder kwetsbaar is voor infectie of overdracht dan ze in werkelijkheid zouden kunnen zijn.
Deze percepties vallen vaak samen met de introductie van een biomedisch preventietool zoals HIV pre-exposure profylaxe (PrEP), HIV-behandeling als preventie (TasP) of vrijwillige medische mannelijke circumcisie (VMMC).
Bij wijze van voorbeeld, terwijl VMMC significant voordeel heeft getoond bij het verlagen van HIV-percentages bij hyper-prevalente populaties, heeft vervolgonderzoek aangetoond dat besneden mannen soms risicovol gedrag vertonen als zij het risico op infectie als verminderd ervaren. Door dit te doen, kan een nieuw besneden man mogelijk de voordelen van VMMC uitwissen door deel te nemen aan risicovolle praktijken die hij eerder had vermeden.
Evenzo kunnen personen die geloven dat ze "beschermd" zijn door condooms of TasP het beschermende voordeel ondermijnen als ze seks hebben met meerdere partners, vooral als condoomgebruik of therapietrouw inconsistent is.
Gevolgen van seksueel risicogedrag voor HIV-overdracht
Hoewel het duidelijk is dat het nemen van seksueel risico op zich de waarschijnlijkheid van HIV-overdracht waarschijnlijk zal vergroten, is in 2014 een studie uitgevoerd om die impact van dergelijk gedrag op de prevalentie van HIV te identificeren. in Oeganda, een van de landen die het zwaarst door de ziekte zijn getroffen. Een mathematische analyse heeft geconcludeerd dat als antiretrovirale therapie (ART) wordt verstrekt op het moment van infectie, de prevalentie van het hiv-land in 2025 zou afnemen als de niveaus van riskant seksueel gedrag niet toenemen.
Als de niveaus echter zouden stijgen, zou het voordeel van universele universele ART volledig worden weggevaagd, waardoor het aantal met HIV geïnfecteerde mensen zou toenemen.
Met dit gezegd zijnde, is er enig bewijs dat suggereert dat de initiatie van ART geassocieerd kan zijn met een afname in het nemen van seksueel risico bij sommige individuen. Een studie van de Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health meldde dat mensen die op HIV gerichte behandeling en zorg zoeken, meer inzicht hebben in risicofactoren die geassocieerd zijn met een HIV-infectie en dus minder snel risicovol seksueel gedrag vertonen.
Dezelfde resultaten werden herhaald in onderzoeken om veranderingen in seksueel gedrag te meten bij niet-geïnfecteerde personen die op het hiv-preventiegeneesmiddel Truvada werden geplaatst (ook bekend als hiv-pre-blootstellingsprofylaxe of PrEP). Een beoordeling van zeven gerandomiseerde, kwalitatief hoogwaardige onderzoeken ondersteunde de conclusie dat het gebruik van PrEP bij individuen met een verhoogd risico niet gepaard gaat met verhoogde risico’s voor seksueel misbruik en toename van het aantal seksueel overdraagbare aandoeningen.
