Om de ANA-bloedtest (antinucleaire antilichaamtest) te begrijpen, is het belangrijk om eerst verschillende soorten antilichamen te begrijpen.
- Antilichamen zijn eiwitten die geproduceerd worden door witte bloedcellen en die normaal in het bloed circuleren om zich te verdedigen tegen vreemde indringers, zoals bacteriën, virussen en toxines.
- Auto-antilichamen, in plaats van te handelen tegen vreemde indringers, vallen de eigen cellen van het lichaam aan. Dit is abnormaal.
- Antinucleaire antilichamen zijn een unieke groep auto-antilichamen die het vermogen hebben om structuren in de kern van cellen aan te vallen. De kern van een cel bevat genetisch materiaal, bekend als DNA (deoxyribonucleïnezuur).
Een ANA-bloedtest (antinucleaire antilichaamtest) wordt meestal uitgevoerd op een bloedmonster als onderdeel van het diagnostisch proces voor bepaalde auto-immuunziekten.
Hoe de test wordt uitgevoerd
Om de ANA-bloedtest uit te voeren, soms FANA (fluorescent antinuclear antibody test) genoemd, wordt een bloedmonster van de patiënt afgenomen en naar het laboratorium gestuurd voor testen. Serum van het bloedspecimen wordt toegevoegd aan microscoopglaasjes die commercieel bereide cellen op het oppervlak van de glijbaan hebben. Als het serum van de patiënt antinucleaire antilichamen bevat, binden deze aan de cellen (met name de kernen van de cellen) op de glaasje.
Een tweede antilichaam, commercieel gelabeld met een fluorescente kleurstof, wordt toegevoegd aan de mix van serum van de patiënt en commercieel geprepareerde cellen op de glaasje.
Het tweede (fluorescente) antilichaam hecht zich aan de serumantistoffen en cellen die aan elkaar zijn gebonden. Wanneer de dia wordt bekeken onder een ultravioletmicroscoop, verschijnen antinucleaire antilichamen als fluorescente cellen.
- Als fluorescerende cellen worden waargenomen, is het ANA-bloedtestresultaat positief.
- Als er geen fluorescerende cellen worden waargenomen, is het ANA-bloedtestresultaat negatief.
ANA-bloedtestrapport
Een ANA-bloedtestrapport bestaat uit drie delen:
- Positief of negatief voor ANA
- Als positief, wordt een titer bepaald en gerapporteerd
- Het fluorescentiepatroon wordt gerapporteerd
ANA-titer
Een titer wordt bepaald door het positieve patroon te herhalen test met seriële verdunningen totdat de test een negatief resultaat oplevert. De laatste verdunning die een positief resultaat oplevert (d.w.z. fluorescentie waargenomen onder de microscoop) is de titer die wordt gerapporteerd. Hier is een voorbeeld:
Seriële verdunningen:
1:10 positief
1:20 positief
1:40 positief
1:80 positief
1: 160 positief (titer gerapporteerd als 1: 160)
1: 320 negatief
Betekenis van ANA-patroon
ANA-titers en -patronen kunnen variëren tussen laboratoriumtestlocaties vanwege verschillen in de gebruikte methodologie. De algemeen bekende patronen omvatten:
- Homogene – totale nucleaire fluorescentie door een antilichaam tegen DNA. Vaak voorkomend bij systemische lupus erythematosus.
- Perifere – fluorescentie treedt op aan de randen van de kern in een ruig uiterlijk. Anti-DNA en anti-nucleaire envelop-antilichamen veroorzaken dit patroon. Ook te zien bij systemische lupus erythematosus.
- Gespikkelde – gespikkelde fluorescentie door een antilichaam dat is gericht tegen verschillende nucleaire antigenen.
- Nucleolair – van antilichamen gericht tegen specifieke eiwitten die betrokken zijn bij de rijping van RNA. Te zien bij mensen met sclerodermie (systemische sclerose).
Positief ANA-bloedtestresultaat – Wat betekent dit?
Antinucleaire antilichamen worden gevonden bij mensen met verschillende auto-immuunziekten, maar niet uitsluitend. Antinucleaire antilichamen kunnen ook worden gevonden bij mensen met infecties, kanker, longaandoeningen, gastro-intestinale aandoeningen, hormonale ziekten, bloedziekten, huidziekten, bij ouderen of mensen met een familiegeschiedenis van reumatische aandoeningen. Antinucleaire antilichamen worden ook gevonden in ongeveer 5 procent van de gezonde algemene bevolking.
ANA-resultaten zijn slechts één factor die wordt overwogen wanneer een diagnose wordt geformuleerd. De klinische symptomen van een patiënt en andere diagnostische tests moeten ook door de arts worden overwogen.
De medische geschiedenis is ook belangrijk omdat sommige geneesmiddelen op recept "door drugs geïnduceerde antinucleaire antilichamen" kunnen veroorzaken.
Incidentie van ANA bij verschillende ziekten
Statistisch gezien is de incidentie van positieve ANA-testresultaten (in procenten per toestand):
- Systemische lupus erythematosus (lupus of SLE) – meer dan 95%
- Progressieve systemische sclerose (sclerodermie) – 60 tot 90 procent
- Reumatoïde artritis – 25 tot 30 procent
- Sjögren-syndroom – 40 tot 70 procent
- Felty’s syndroom – meer dan 75 procent
- Juveniele artritis – 15 tot 30 procent
Subsets van de ANA-bloedtesten worden soms gebruikt om de specifieke auto-immuunziekte te bepalen. Voor dit doel kan een arts anti-dsDNA-, anti-Sm-, Sjogren-syndroomantigenen (SSA, SSB), Scl-70-antilichamen, anti-centromeer, antihiston en anti-RNP bestellen.
De bottom line
De ANA-bloedtest is gecompliceerd. Dat gezegd hebbende, kunnen de resultaten – positief of negatief, titer, patroon en subset-testresultaten – artsen waardevolle aanwijzingen geven om auto-immuun reumatische aandoeningen te diagnosticeren.
