Ischemie is een aandoening waarbij er onvoldoende bloedtoevoer is naar een van de organen van het lichaam, meestal veroorzaakt door een atherosclerotische plaque in de slagader die dat orgaan levert. Een orgaan dat wordt onderworpen aan ischemie, wordt ischemischgenoemd.
Omdat een ischemisch orgaan niet alle zuurstof en voedingsstoffen ontvangt die het nodig heeft, veroorzaakt ischemie meestal dat het aangetaste orgaan defect raakt en vaak symptomen veroorzaakt.
Als de ischemie ernstig genoeg wordt of lang genoeg aanhoudt, kunnen de cellen van het aangetaste orgaan beginnen te sterven. De dood van alle of een deel van een ischemisch orgaan wordt een infarctgenoemd.
Veel voorkomende voorbeelden van ischemie zijn de volgende:
Hartischemie
Cardiale ischemie wordt meestal veroorzaakt door atherosclerotische plaques in de kransslagaders, de slagaders die de hartspier voorzien. Cardiale ischemie kan echter ook het gevolg zijn van andere aandoeningen zoals coronaire arterieel spasmen, hartsyndroom X of aangeboren afwijkingen van de kransslagaders.
"Typische" angina is het symptoom van borst (of bovenlichaam) ongemak veroorzaakt door cardiale ischemie geprecipiteerd door inspanning of stress. De symptomen verminderen meestal met rust of ontspanning.
"Atypische" angina, of onstabiele angina, komt meestal voor zonder enige relatie tot lichaamsbeweging of stress en is vaak een kenmerk van acuut coronair syndroom – een medisch noodgeval.
Hersenenischemie
Hersenweefsel is metabolisch zeer actief en om goed te kunnen functioneren ontvangen de hersenen 20% van het bloed dat door het hart wordt gepompt. Bovendien hebben de hersenen, in tegenstelling tot veel andere organen, geen eigen energievoorraden en zijn ze volledig afhankelijk van continue bloedtoevoer om haar werk te doen. Bijgevolg wordt hersenweefsel snel ischemisch als de bloedstroom wordt onderbroken en tenzij de bloedstroom snel wordt hersteld, volgt hieruit de hersendood.
De dood van hersenweefsel wordt een beroerte genoemd.
Soms wordt de bloedtoevoer naar een deel van de hersenen lang genoeg onderbroken om symptomen van hersenischemie te veroorzaken, maar niet lang genoeg om een echte beroerte te produceren. Deze aandoening wordt een "voorbijgaande ischemische aanval" (TIA) genoemd. Een TIA kan een van de vele soorten symptomen van een beroerte dupliceren – behalve dat de symptomen binnen een paar uur verdwijnen. TIA’s zijn niet alleen belangrijk omdat ze alarmerend zijn op zichzelf, maar ook omdat ze vaak gevolgd worden door een volledige beroerte. TIA’s vereisen dus altijd onmiddellijke medische aandacht.
Intestinale ischemie
Intestinale ischemie (ook wel mesenterische ischemie genoemd) treedt op bij ziekten in de bloedvaten die de intestinale organen voeden.
Chronische intestinale ischemie, die meestal wordt veroorzaakt door atherosclerose van de darmslagaders, veroorzaakt meestal terugkerende symptomen na een maaltijd, wanneer de darmen proberen hun spijsverteringswerk uit te voeren in het geval van onvoldoende bloedtoevoer. Intestinale ischemie veroorzaakt meestal buikpijn (darmangina genoemd) na een maaltijd, vooral een vette maaltijd. Intestinale angina is een saaie en krampachtige pijn nabij de put van de maag, hoewel deze naar achteren kan uitstralen.
Intestinale angina blijft meestal ongeveer twee uur aanhouden, maar keert daarna terug na een andere maaltijd.
Acute intestinale ischemie kan optreden wanneer een embolie (bloedstolsel) in de darmslagaders wordt geplaatst. Deze bloedstolsels komen meestal voor in het hart, als gevolg van atriale fibrillatie. Als de embolie ernstig genoeg is, kan darminfarct (de dood van een deel van de darm) het gevolg zijn. Intestinaal infarct is een medisch noodgeval.
Ledemischemie
Ischemie van de ledematen kan optreden bij perifere arterieziekte (PAD), een vorm van atherosclerose die de slagaders van de armen of benen beïnvloedt (meestal de benen).
Het meest voorkomende syndroom dat wordt waargenomen bij ischemie van de ledematen is claudicatio intermittens, een vorm van krampende pijn, die gewoonlijk één been treft, dat reproduceerbaar optreedt na een vaste hoeveelheid lopen. PAD wordt vaak behandeld met angioplastiek en stenting, hoewel bypass-chirurgie ook vaak nodig is.
