De ziekte van Crohn is een chronische inflammatoire darmziekte die elk deel van het maagdarmkanaal van de mond naar de anus kan beïnvloeden. Terwijl het de neiging heeft om gastro-intestinale symptomen te veroorzaken, zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid, krampachtige diarree, misselijkheid, braken en bloed in ontlasting. Complicaties zijn onder andere darmobstructie en intestinale ruptuur. Er kan ook een verhoogd risico zijn op darmkanker.
De ziekte van Crohn kan ook andere orgaansystemen aantasten en leiden tot ernstige complicaties zoals visusstoornissen, artritis, huidzweren, osteoporose, galstenen, diepe veneuze trombose, leverfalen en verschillende neurologische aandoeningen, variërend van aanvallen tot beroerten.
Gastro-intestinale symptomen
Het maagdarmkanaal (GI) is het orgaansysteem dat hoofdzakelijk wordt beïnvloed door de ziekte van Crohn. Bij ongeveer 30 procent van de gevallen gaat het om de dunne darm, met name het terminale ileum (de overgang waarlangs gedeeltelijk verteerd voedsel zich van de dunne darm naar de dikke darm verplaatst). Nog eens 20 procent betreft alleen de dikke darm, terwijl 45 procent zowel de dunne darm als de dikke darm omvat.
Een van de karakteristieke symptomen van de ziekte van Crohn:
- Buikpijn is meestal het eerste teken en is vaak geconcentreerd aan de lagere rechterkant van de buik waar het terminale ileum zich bevindt. De pijn kan gepaard gaan met kramp, opgeblazen gevoel, winderigheid en misselijkheid.
- Diarree komt ook vaak voor en kan variëren afhankelijk van de locatie van de ontsteking. Ontsteking van het ileum (ileitis) resulteert meestal in waterige ontlasting. Ontsteking van de dikke darm (colitis) daarentegen resulteert gewoonlijk in vaker voorkomende aanvallen van verschillende consistenties.
- Hoewel bloed in ontlasting minder voorkomt bij de ziekte van Crohn dan bij colitis ulcerosa (een gerelateerde aandoening die ook wordt geclassificeerd als een inflammatoire darmaandoening), kan het soms overvloedig zijn als de darmontsteking ernstig is.
- Misselijkheid en maagpijn zullen doorgaans leiden tot een slechte eetlust en een bijbehorend gewichtsverlies. De slechte opname van voedsel en voedingsstoffen kan het gewichtsverlies verder versnellen.
Ontsteking in het maagdarmkanaal is niet beperkt tot alleen de darmen. Recidiverende zweertjes in de mond (aften) komen vaak voor bij mensen met de ziekte van Crohn, terwijl anale jeuk, fistels, kloven of abcessen kunnen leiden tot extreem ongemak en fecale incontinentie. De maag en slokdarm worden minder vaak aangetast.
Gastro-intestinale complicaties
Onder de aanhoudende last van ontsteking zullen de wanden van de darmen een consistente, algehele verdikking ondergaan naarmate lagen littekenweefsel zich beginnen te vormen. Dit veroorzaakt niet alleen de vernauwing van de darmpassage, het verhoogt de algehele ontsteking en het risico op complicaties op korte en lange termijn.
Onder hen:
- Darmobstructie is de meest voorkomende complicatie van de ziekte van Crohn en kan mild of ernstig zijn, afhankelijk van de mate van obstructie. Symptomen zijn onder meer krampen, een opgeblazen gevoel en overgeven.
- Intestinale abcessen (gelokaliseerde zakjes van pus veroorzaakt door een bacterie) kunnen buikpijn, gevoeligheid en koorts veroorzaken.
- Intestinale fistels zijn abnormale openingen waardoor maagvloeistoffen kunnen lekken en een infectie kunnen veroorzaken als ze in de huid en andere organen lekken.
- Darmperforatie (breuk) kan optreden als gevolg van een abces of fistel, waardoor de inhoud van de darmen in de buikholte kan terechtkomen en een ernstige infectie (peritonitis) kan veroorzaken.
- Giftige megacolon is een zeldzame maar ernstige complicatie van de ziekte van Crohn waarbij de dikke darm plotseling verwijdt en zijn vermogen om te samentrekken verliest. Symptomen zijn onder meer ernstige opgeblazen gevoel, pijn, koorts, snelle hartslag en intestinale bloeding. Indien onbehandeld, kan de opeenhoping van gas leiden tot scheuren, septische shock en de dood.
Het risico op colorectale kanker kan enigszins verhoogd zijn voor mensen met de ziekte van Crohn, hoewel het bewijsmateriaal momenteel gemengd is.
Dikkedarmkanker wordt vaker geassocieerd met colitis ulcerosa, waarbij het risico in de loop van 20 jaar ligt tussen ongeveer vijf en acht procent. Het risico bij mensen met de ziekte van Crohn daarentegen is bescheiden maar voldoende om een regelmatige screening te rechtvaardigen.
Extraintestinale symptomen
Die extra-intestinale symptomen van de ziekte van Crohn (die zich buiten het maagdarmkanaal voordoen) zijn verreikend en net zo bepalend als die van de darmen. Ze worden veroorzaakt door de aanhoudende ontsteking die is gecentreerd op het maagdarmkanaal maar beïnvloedt het lichaam als een tijdje.
De meest voorkomende extraintestinale symptomen zijn de ogen, gewrichten, huid, galblaas, zenuwstelsel en bloed of bloedvaten.
Ogen
Ontsteking van de middelste laag van het oog (uveïtis) kan wazig zicht, gevoeligheid voor licht en oogpijn veroorzaken. Wanneer het het wit van het oog (sclera) beïnvloedt, kan dit leiden tot episcleritis. Beide zijn meestal goedaardige aandoeningen die vanzelf oplossen, maar die onder de last van chronische ontsteking kunnen leiden tot blijvende schade en verlies van gezichtsvermogen.
Gewrichten en bindweefsel
De ziekte van Crohn wordt geassocieerd met een groep ziekten die seronegatieve spondyloarthropathie wordt genoemd, waarbij één of meerdere gewrichten worden aangetast door artritis of een of meer spieraanhechtingen worden beïnvloed door enthesitis. Bij mensen met de ziekte van Crohn zijn er drie gebieden die kenmerkend zijn voor artritis:
- Grotere gewichtdragende gewrichten van de knieën, heupen, schouders, elleboog en pols
- Vijf of meer kleinere gewrichten op de handen of voeten, die symmetrisch voorkomen (ofwel in beide handen of beide voeten)
- De wervelkolom, leidend tot spondylitis ankylopoetica
De symptomen van artritis zijn pijnlijke, warme, gezwollen en stijve gewrichten samen met het verlies van gewrichtsmobiliteit.
Huid
De meest voorkomende huidaandoening die verband houdt met de ziekte van Crohn is erythema nodosum, die een verhoogde, zachte rode knobbeltjes lijken, voornamelijk rond de schenen. Ze knobbeltjes worden veroorzaakt door ontsteking van adipose (vet) cellen in de diepere onderhuidse huidlaag.
Een andere, meer ernstige huidaandoening wordt pyoderma gangrenosum genoemd. Deze pijnlijke aandoening wordt gekenmerkt door een ulceratieve zweer die gewoonlijk op het been begint als een klein bultje, maar kan toenemen in grootte en aanzienlijke weefselsterfte (necrose) veroorzaken.
Botten
Osteoporose, een aandoening die wordt gekenmerkt door het verlies van botmassa, komt vaak voor bij volwassenen met langdurige ziekte van Crohn. Het kan niet alleen rugpijn veroorzaken, het kan het risico op een fractuur aanzienlijk vergroten. Knuffelen van de vingers wordt ook af en toe gezien.
Kinderen met de ziekte van Crohn zijn ook vatbaar voor een vertraagde ontwikkeling, meestal in verband met vertraagde skeletontwikkeling. Meer dan 50 procent van deze kinderen zal een subnormale hoogte hebben, terwijl ongeveer 25 procent een korte gestalte zal hebben (gedefinieerd als twee afwijkingen onder de gemiddelde lengte voor de leeftijd en het geslacht van het kind). De puberteit wordt ook vaak vertraagd.
Galblaas
De ziekte van Crohn vermindert het vermogen van de darmen om gal te absorberen die door de galblaas en de lever is uitgescheiden voor de spijsvertering. De onbalans in uitscheiding en reabsorptie kan leiden tot de ophoping van galzouten in de galblaas, met als gevolg een verhoogd risico op galstenen.
Galstenen kunnen ongelooflijk pijnlijk zijn en krampen, indigestie, misselijkheid, braken en pijn in de rug of de rechter bovenbuik veroorzaken.
Centraal zenuwstelsel
Naar schatting één van de zeven mensen met de ziekte van Crohn ervaart neurologische symptomen. Ze kunnen mild tot matig zijn en omvatten hoofdpijn, depressie of een tintelend of gevoelloos gevoel van de handen en voeten (neuropathie). Anderen kunnen ernstiger zijn en omvatten:
- Anterieure ischemische optische neuropathie, het plotselinge verlies van het centrale zicht door de verminderde bloedtoevoer naar de oogzenuw
- Posterior reversible encephalopathy syndrome (PRES), een zenuwaandoening die wordt gekenmerkt door hoofdpijn, verwardheid, toevallen en visueel verlies.
- Chronische axonale polyneuropathie, die kan optreden met verlies van motorische controle en sensatie
De neurologische symptomen van de ziekte van Crohn zijn slecht begrepen. Aangenomen wordt dat ernstige complicaties verband houden met ernstige, langdurige onbehandelde ziekte.
Bloed en bloedsomloop
Mensen met de ziekte van Crohn hebben vaak bloedarmoede door de slechte opname van voedingsstoffen in de darmen. Maar er is ook een ander type genaamd auto-immune hemolytische anemie waarbij het immuunsysteem zijn eigen rode bloedcellen aanvalt en vernietigt. Symptomen kunnen zijn vermoeidheid, bleke huid, kortademigheid, duizeligheid en een snelle hartslag.
De ziekte van Crohn leidde ook tot de abnormale klontering van bloedplaatjes en de vorming van bloedstolsels. Dit kan leiden tot diepe veneuze trombose (DVT), de obstructie van de bloedstroom naar het been, die symptomen van pijn, zwelling, warmte en krampen kan veroorzaken.
Als het niet op de juiste manier wordt behandeld, kan het bloedstolsel losraken en het been verplaatsen naar de hersenen, het hart en de longen, waar het een beroerte, een hartaanval of een longembolie kan veroorzaken.
Wanneer moet u een arts raadplegen
De symptomen van de ziekte van Crohn kunnen zo divers en variabel zijn dat het soms moeilijk is om te weten wanneer u naar een arts moet gaan. Uiteindelijk is de persistentie van de symptomen de enige factor die de ziekte van Crohn van uw alledaagse buikprobleem scheidt.
Het is daarom belangrijk om een arts te raadplegen als u het volgende ervaart:
- Doorlopende diarree die niet reageert op vrij verkrijgbare geneesmiddelen (OTC)
- Buikpijn die persistent of terugkeert
- Bloed in de ontlasting
- Onverklaarbaar gewichtsverlies
- Onverklaarde koorts die langer dan een paar dagen aanhoudt
