Spasticiteit wordt het best begrepen als een toename van de spiertonus. Hoewel dat misschien goed klinkt voor de slappelingen onder ons, betekent het in werkelijkheid dat de spieren niet zo veel of zo gemakkelijk ontspannen als zou moeten. Hierdoor beïnvloedt spasticiteit de beweging, waardoor het een motorisch symptoom wordt, in tegenstelling tot een sensorisch symptoom.
Hoe voelt spasticiteit aan?
Spasticiteit komt vaker voor in de benen dan in de armen.
Het neigt ook om asymmetrisch te zijn, wat betekent dat het erger is of vaker aan één kant van het lichaam gebeurt dan het andere.
Er zijn enkele termen die worden gebruikt om spasticiteit te beschrijven bij mensen met multiple sclerose (MS):
Extensor-krampen treden op wanneer een ledemaat, meestal een been, verstijft en de persoon niet in staat is het gewricht te buigen. Deze veroorzaken dat de ledemaat, meestal een been, uit het lichaam scheurt. Het beïnvloedt meestal de quadriceps – de grote spieren aan de voorkant van de dij – waardoor het onderbeen recht gaat. Spasmen van de adductormusculatuur (aan de binnenkant van het bovenbeen) zijn zeldzamer, maar kunnen ervoor zorgen dat de benen van een persoon stevig op elkaar aansluiten, waardoor het moeilijk is om ze te scheiden.
Flexibele spasmenveroorzaken dat een ledemaat samentrekt of buigt richting het lichaam. Dit type spasme beïnvloedt bijna altijd de benen, vooral de hamstrings of heupbuigers.
Clonusis wanneer spieren herhaaldelijk rukken of trekken. De meest voorkomende vormen van clonus zijn wanneer iemands voet snel en herhaaldelijk op de grond tikt, of wanneer iemands knie of enkel herhaaldelijk schokt na stimulatie (zoals tikken op het gewricht), in plaats van de normale reactie van één tik of eikel.
Stijfheidkan worden gezien als milde spasticiteit. Hoewel het niet zo dramatisch is als sommige van de hierboven beschreven spasmen, kunnen spieren die traag ontspannen zijn, problemen krijgen met lopen of de handen en vingers gebruiken om delicate bewegingen uit te voeren. In sommige gevallen vormt de stijfheid mogelijk geen groot probleem. In andere gevallen kan het problemen met de mobiliteit veroorzaken of pijnlijk genoeg zijn om het dagelijks leven te verstoren.
Hoe vaak komt spasticiteit bij MS voor?
De meeste deskundigen schatten dat de meerderheid van de mensen met MS op enig moment enige mate van spasticiteit ervaart. Meer zelfs, sommige onderzoeken wijzen erop dat tot een derde van de mensen met multiple sclerose hun dagelijkse activiteiten veranderen vanwege spasticiteit.
Wat veroorzaakt spasticiteit?
Zoals de meeste andere MS-symptomen, wordt spasticiteit voornamelijk veroorzaakt door demyelinisatie. Door langzame of onderbroken zenuwimpulsen kunnen de spieren drie dingen doen: niet zo snel ontspannen als nodig is, onvrijwillig vastdraaien of langdurig of voortdurend samengetrokken blijven.
Verschillende dingen zullen spasticiteit verergeren en fungeren als een ’trigger’ voor spasmen. Deze triggers omvatten:
- Infecties, zoals luchtweg-, urineweg- of blaasinfecties
- Pijn
- Pijnlijke plekken of huidafbraak
- Een verhoging van de binnentemperatuur (bijvoorbeeld door koorts of overmatige lichaamsbeweging)
- Een volle blaas
- Binden, wrijven of anders irriterende kleding
- Constipatie
- Problemen met houding
- Stress, zorgen of angst
- Extreme omgevingstemperaturen
Hoe ernstig kan spasticiteit optreden?
Voor veel mensen kan spasticiteit een ergernis zijn of een voorbijgaand probleem dat een dag goed lopen belemmert, maar het volgende niet. Het kan gewoon zo zijn dat snel lopen of traplopen moeilijker is dan voorheen.
Anderen kunnen zelfs profiteren van milde spasticiteit of stijfheid, omdat het een zekere mate van spierzwakte kan tegengaan en het gemakkelijker maakt om te staan - een interessant concept.
Dat gezegd hebbende, voor sommige mensen kunnen ernstige vormen van spasticiteit of stijfheid een mobiliteitsprobleem veroorzaken, omdat lopen moeilijk of onmogelijk wordt. Sommige spasmen kunnen bijvoorbeeld verergeren wanneer je van het bed in een rolstoel beweegt, waardoor opstaan ’s ochtends een vervelende klus wordt.
Bovendien kunnen sommige extensiespasmen zo plotseling en sterk zijn dat de persoon uit een stoel of bed kan vallen. Spierspasmen kunnen ervoor zorgen dat ledematen in pijnlijke posities worden gehouden en leiden tot secundaire gewrichtspijn.
Hoe kan spasticiteit worden behandeld?
Er zijn veel verschillende behandelingen voor spasticiteit, afhankelijk van het type spasme, de ernst en de gevoeligheid voor medicatie. Het eerste dat u echter moet proberen, is het elimineren van enkele van de bovengenoemde triggers om te zien of dat helpt, vooral als de spasmen in bepaalde situaties lijken voor te komen.
Bespreek, wanneer u dat hebt gedaan, met uw arts mogelijke manieren om het te behandelen. De belangrijkste behandelingen of managementbenaderingen van spasticiteit zijn onder meer:
- Fysiotherapie in de vorm van stretchen, passief – iemand rekt je ledematen voor je uit, of actief – je probeert je spieren te strekken, of hydrotherapie (trainen in water)
- Gebruik van mechanische hulpmiddelen, zoals beugels.
- Orale medicatie, waaronder Baclofen, Zanaflex (tizanidine) en benzodiazepinen (het type medicijn hangt af van de locatie, het type en de ernst van de spasmen)
- Intrathecaal baclofen, een geïmplanteerde pomp die het medicijn injecteert in de ruimte in de wervelkolom kolom met de hersenvocht
- Botox-injecties
- Operatie waarbij zenuwen worden doorgesneden – dit wordt in de meest ernstige gevallen gebruikt.
Veel mensen met spasticiteit proberen verschillende complementaire en alternatieve methoden om het te verlichten, waaronder yoga, reflexologie, biofeedback, massage, Tai Chi en anderen. Hoewel er beperkt wetenschappelijk bewijs is om hun gebruik te ondersteunen, vinden sommige mensen het nuttig – en deze therapieën kunnen ook andere goede voordelen hebben.
Ten slotte kan orale cannabis of een orale spray afkomstig van cannabis (Sativex genaamd) worden gebruikt voor de behandeling van spasticiteit. Houd er rekening mee dat Sativex momenteel niet is goedgekeurd in de Verenigde Staten.
Een goed woord
Wanneer u uw spasticiteit beheert, probeert u uw best te doen om in beweging te blijven, uit te rekken, bepaalde triggers te vermijden en deel te nemen aan therapieën zoals fysiotherapie of hydrotherapie. Zorg ervoor dat u ook uw geest behandelt – laat uw arts weten hoe uw spasticiteit uw kwaliteit van leven beïnvloedt (als dat zo is) en behandel dat ook.
