Er zijn al lang suggesties dat de praktijk van douchen, zowel vaginaal als rectaal, het risico op HIV kan vergroten door het te verwijderen – "goede" bacteriën uit de vaginale / rectale flora genoemd, terwijl ze stress veroorzaken aan fragiele mucosale weefsels die deze organen bekleden.
Zou dit waar kunnen zijn? Zouden praktijken waarvan gedacht wordt dat ze de persoonlijke gezondheid en hygiëne verbeteren ongewild het risico op HIV verhogen zonder dat wij het weten?
Vroege studies stimuleren debat en verwarring
Al in de late jaren negentig had een aantal onderzoeken indirect het douchen met hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) in verband gebracht. Veel van deze onderzoeken werden uitgevoerd in Afrika, waar werd gesuggereerd dat vaginaal douchen niet alleen het risico op bacteriële vaginose met 60% deed toenemen, maar dit ook het meest deed bij vrouwen met HIV. Hoewel de onderzoekers geen duidelijk verband tussen HIV en douchen konden vaststellen, suggereerden ze sterk dat het potentieel van transmissie hoog was.
Er waren echter een aantal factoren die een duidelijk verband moeilijk te bepalen maakten. Hiervan was het feit dat de meeste van de vroege studies werden uitgevoerd in beperkte omgevingen, zoals Afrika, waar de algemene gezondheid van de bevolking en toegang tot zorg vaak de resultaten op de hoogte brachten. Het merendeel van het onderzoek is ook uitgevoerd onder commerciële sekswerkers (CSW’s), waarbij de associatie tussen HIV en andere praktijken (zoals condoomgebruik, anale seks, drugsgebruik) aantoonbaar meer heeft bijgedragen aan het infectierisico dan het douchen zelf.
Bovendien waren de resultaten van de proeven vaak tegenstrijdig. Een onderzoek in Kenia concludeerde bijvoorbeeld dat vaginaal douchen geassocieerd was met 1,5 tot 2,5 keer groter condoomgebruik bij CSW’s in vergelijking met hun niet-doucherende tegenhangers. Een Chinese studie enkele jaren later toonde precies het tegenovergestelde, met vaginale douchen geassocieerd met veel minder condoomgebruik.
Het tegenstrijdige karakter van het onderzoek diende alleen maar om het lopende debat aan te zwengelen, waarbij velen beweerden dat er gewoon te veel mogelijke spoilers waren om een duidelijk verband te leggen tussen HIV en douchepraktijken.
Recente studies bieden meer duidelijkheid
Tegen 2012 verschafte een aantal grotere onderzoeken duidelijker inzicht in het potentieel voor HIV-infectie bij degenen die regelmatig douchen.
De eerste, uitgevoerd als onderdeel van de HPTN 035 HIV-microbicide-onderzoeken, omvatte 3.099 seksueel actieve, HIV-negatieve vrouwen in Malawi, Zuid-Afrika, Zambia, Zimbabwe en Philadelphia. Volgens het onderzoek had meer dan een derde van de deelnemers bacteriële vaginose aan het begin van het onderzoek, waarvan het aandeel niet veranderde gedurende de gehele driejarige kuur, ofwel bij vrouwen die vaginale wasbeurten beoefenden of bij vrouwen die dat niet deden.
De resultaten van de HPTN 035 werden statistisch relevant geacht en waren rechtstreeks in tegenspraak met veel van de eerdere onderzoeken die hadden gesuggereerd dat bacteriële vaginose – zelf geassocieerd met een verhoogd HIV-risico – kan worden aangespoord door vaginaal douchen.
Een tweede onderzoek in Los Angeles toonde ook geen verband aan tussen vaginaal of rectaal douchen en HIV bij vrouwen. De studie was met name dat 71% van de deelnemers meldden dat ze anale seks hadden, 18% meldde een dergelijk contact in de voorgaande maand.
(Receptieve anale seks blijft de meest risicovolle activiteit geassocieerd met HIV-verwerving, zoveel 18 keer groter dan vaginale geslachtsgemeenschap.)
HIV en Rectal Douching bij mannen
Een laatste studie, onderzoek naar het verband tussen HIV en rectaal douchen bij mannen die seks hebben met mannen (MSM), schilderde een veel gecompliceerder beeld. Van de 413 MSM die rectaal douchen beoefende, had 44% HIV versus slechts 18% van degenen die niet douche. Douching was ook geassocieerd met bijna tweemaal het aantal soa’s onder de deelnemers aan de studie (21% versus 11%).
Terwijl, aan de oppervlakte, de bevindingen leken te betreffen, wezen de onderzoekers er snel op dat rectale douching op zich niet de oorzaak was van de verhoogde tarieven.
Integendeel, rectaal douchen was gemakkelijk geassocieerd met praktijken die algemeen bekend zijn om het hiv-risico te verhogen, namelijk meerdere sekspartners en recreatief drugsgebruik.
Simpel gezegd, van de MSM in de enquête, hadden diegenen die douchen gemiddeld vijf sekspartners in de afgelopen drie maanden versus niet-douchers die er twee hadden. Recreatief drugsgebruik draagt ook bij tot een viervoudige toename van HIV-transmissies in vergelijking met niet-medicamenteuze MSM.
Op basis van de gegevens concludeerden de onderzoekers dat rectale douching meer een praktijk was die verband hield met activiteiten met een hoog risico dan een op zichzelf staande factor en dat het uiteindelijk het aantal sekspartners was dat de grootste rol speelde in de verhoogde tarieven. In feite suggereert het meeste onderzoek van vandaag dat MSM met vier of meer sekspartners binnen een periode van zes maanden een 32,3% groter risico op hiv hebben, ongeacht alle andere gedragsfactoren, waaronder alcohol / drugsgebruik en condoomloze seks.
De onderzoekers concludeerden dat rectale hygiënepraktijken al gebruikelijk zijn, vooral bij MSM, en is waarschijnlijk niet geassocieerd met STI-risico.
