Als baby’s hebben kinderen nog niet de ervaring om te begrijpen wat ze zien, horen of voelen. Heel snel echter leren ze zich naar een bekende stem te wenden, en binnen een paar maanden kunnen ze glimlachen als reactie op een glimlach, herkennen ze een geliefd gezicht en reageren ze op een geluid door hun hoofd te draaien.
Tegen de tijd dat ze een jaar oud zijn, merken de meeste kleuters op wanneer iemand anders aandacht schenkt aan iets of iemand.
Zelfs als de volwassene niet wijst of actief de aandacht van het kind trekt, ziet het kind de blik van de ouder en volgt het. Wanneer de ouder actief de aandacht vestigt of trekt, zal het kind opzettelijk de aandacht van de ouder richten op, bijvoorbeeld, een foto in een boek of een vogel die door de bomen vliegt. Dit is gezamenlijke aandacht.
Waarom is gezamenlijke aandacht belangrijk?
Het kind zal de blik van de ouder zien en erop reageren door:
- Kennis te nemen van waar de ouder naar kijkt;
- belangstelling hebben voor waar de ouder naar op zoek is;
- De blik van de ouder nabootsen
- Opmerken wat de ouder opvraagt
- De ouder vergezellen in zijn of haar reactie op het object of de activiteit
Meestal ontwikkelende kinderen zullen waarschijnlijk ook hun blik richten op het gezicht van hun ouders om te bepalen hoe hun ouders reageren op wat ze ook zijn zien of horen. Vaak zal het kind de emotionele reactie van de ouder imiteren. Dus als moeder een mooie regenboog ziet, zal het kind haar blik volgen, de regenboog zien, de blije reactie van moeder opmerken, en die reactie imiteren.
Als ouders en leerkrachten kinderen instrueren in communicatievaardigheden – woorden leren, woorden lezen, vormen en kleuren herkennen, enz. – trekken ze de aandacht van kinderen naar foto’s of objecten terwijl ze de juiste woorden spreken. Kinderen maken automatisch de verbinding tussen het object dat ze zien, horen, proeven of ruiken, en de woorden of letters die dat idee overbrengen.
Gezamenlijke aandacht is daarom een belangrijk hulpmiddel voor sociale communicatie en taalontwikkeling. Het is ook een belangrijk hulpmiddel voor het maken van sociale connecties.
Autistische problemen met gezamenlijke aandacht
Kinderen met autisme hebben vaak aanzienlijke problemen bij het ontwikkelen en gebruiken van gezamenlijke aandacht. Ze volgen misschien niet vanzelf de blik van iemand anders of ‘horen’ zelfs niet hoe hun eigen naam wordt genoemd (ze horen het geluid letterlijk, maar associëren het niet met een oproep tot aandacht). Natuurlijk maken deze problemen deel uit van de reden waarom kinderen met autisme zoveel moeite hebben met sociale communicatie, taalontwikkeling en sociale relaties. Ze kunnen ook een significante impact hebben op academisch leren.
Het is echter belangrijk om je ervan bewust te zijn dat kinderen met autisme zich anders gedragen dan gewone kinderen – en dat kan betekenen dat hun gezamenlijke aandachtsvaardigheden aanwezig zijn, maar dat ligt niet voor de hand. Volgens sommige studies kunnen kinderen met autisme "heimelijk" aanwezig zijn, wat betekent dat ze luisteren of kijken zonder actief over te komen of hun interesse te tonen. Ze kunnen het ook moeilijker vinden om hun aandacht te verplaatsen van een favoriete activiteit naar wat moeder, vader of een leraar interessant vindt.
Onderwijs Doe de aandacht voor kinderen met autisme
Hoewel ze misschien niet vanzelfsprekend zijn, kunnen kinderen met autisme in de meeste gevallen actief de vaardigheden van gezamenlijke aandacht leren.
Misschien nog belangrijker voor ouders, kunnen kinderen met autisme worden geleerd hoe ze hun interesse en aandacht kunnen tonen op meer conventionele manieren (door te wijzen, van het hoofd te draaien, enzovoort). De realiteit is dat typisch ontwikkelende kinderen en volwassenen sociale input nodig hebben, wat betekent dat kinderen en volwassenen met autisme zich typisch moeten gedragen om begrepen te worden.
