Gedeelten van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor het produceren van spraak en het beheersen van de mond- en keelspieren kunnen beschadigd worden tijdens hoofdtrauma. Deze schade beïnvloedt dan hoe de spieren en de bijbehorende zenuwen reageren op boodschappen uit de hersenen of van druk en reflextriggers in de keel. Wanneer het kauw- en sliksysteem niet goed werkt, kan dit leiden tot tal van complicaties, waaronder pneumonie.
Problemen met eten en slikken kunnen een gebrek aan coördinatie tussen de hersenen en de verantwoordelijke spieren zijn, hoewel er ook onderliggende weefselschade kan zijn die bijdraagt aan het probleem.
Hersenen en slikken
Er zijn 26 verschillende spieren in de mond, nek, keel en slokdarm die de hersenen regelen wanneer voedsel of vloeistof wordt geconsumeerd. De zenuwen die deze spieren controleren, ontvangen signalen van de hersenen zodat ze op een gecoördineerde manier kunnen werken. Wanneer het brein een verwonding heeft opgelopen door hoofdtrauma, kunnen de signalen naar deze 26 spieren ongecoördineerd raken.
Functionele MRI- en PET-scans van de hersenen tonen aan dat slikken een complex proces is en dat er verschillen zijn tussen slikken opzettelijk versus slikken door reflex wanneer de achterkant van de keel wordt getriggerd door vloeistof of een bal met voedsel. Slikken correct is niet beperkt tot een specifiek gebied van de hersenen, maar heeft betrekking op tal van gebieden van de hersenen.
Schade aan de hersenen door hoofdtrauma en daarmee samenhangende bloedingen, zwelling en zenuwceldood kunnen voorkomen dat de slik signalen van de hersenen naar de mond en keel gaan en weer terug.
Dysfagie door hersenletsel
De volgende termen worden gebruikt om de complicaties te beschrijven die het gevolg zijn van onvoldoende controle over de tong, mond, keel en slokdarm.
- Dysfagie: moeite met slikken
- Dysartrie: moeite met spraak maken
Er zijn vier stappen, of stappen, die moeten worden gevolgd bij het slikken. Ze worden de orale voorbereidende fase, de orale fase, de faryngeale fase en de slokdarmfase genoemd. Een disfunctie kan in elk van deze voorkomen op basis van de locatie van hersenletsel
- Mondelinge voorbereidende fase: het voedsel wordt in de mond gebracht, maar het is moeilijk om het goed te kauwen, het met speeksel te mengen en er een bal klaar voor te maken worden ingeslikt. Dit wordt vaak gezien als er subcortaal hersenletselis.
- Orale dysfagie: moeilijkheid om de bal met voedsel te beheersen nadat deze is gevormd, en het onvermogen om de bal naar voedsel te brengen voor inslikken. Onderzoekers geloven dat de trigeminuskern en reticulaire formatie deze fase kan beheersen.
- Pharyngeale fase dysfagie: de bal met voedsel is tot aan de achterkant van de mond en de top van de keelholte gekomen. De juiste trigger gebeurt niet, dus het voedsel glijdt langzaam langs de achterkant van de keel. Dit kan ertoe leiden dat het voedsel in de longen komt. Schade aan de kernus tractus solitairen kan bij dit slikprobleem betrokken zijn.
- Oesofageale stadiumdysfagie: het voedsel heeft het langs de keel en in de slokdarm gehaald, maar het komt vast te zitten. Het voedsel kan ook achteruit reizen en in de longen komen. Signalen naar de slokdarm die het voedsel tot in de maag naar beneden duwen, zijn tijdens deze fase vereist, en opnieuw wordt aangenomen dat de nucleus tractus solitaries verantwoordelijk zijn, naast de nucleus ambiguus en dorsale motorkern.
Onderzoekers bestuderen nog steeds de complexe mechanismen die verantwoordelijk zijn voor het beheersen van slikken.
Waarop letten?
Enkele van de eerste waarschuwingssignalen van een slikprobleem zijn:
- Eten of drinken veroorzaakt onmiddellijk hoesten
- Hoesten direct na het slikken
- Verstikking bij het slikken
- Ongecoördineerd kauwen of slikken
- Voedselzakken tussen de wang of kauwgom
- Lekkage van voedsel of vloeistof door de neus
- Kwijlen / lekken van vloeistof of voedsel uit de mond tijdens eten of drinken
- Zeer langzaam eten
- Zichtbaar grimassen of moeite met slikken
- Niet eten of drinken genoeg
- Een natte gorgelende hoest
- Klachten dat als het voelt als voedsel in de keel blijft steken
- Pijn achter het borstbeen na het eten
Aangezien het essentieel is om te kunnen spreken, te hoesten en te slikken , iedereen met problemen op deze gebieden moet een logopedist zien. Specifieke tests kunnen helpen bij het vaststellen van het onderliggende probleem achter het verlies van de controle over deze essentiële functie.
De rol van de spraaktaaltherapeut na hoofdtrauma
Je denkt misschien niet dat een logopedist iemand kan helpen die moeite heeft met slikken. Dit type therapie behandelt echter een aantal problemen die vaak samengaan, zoals het beheersen van de lippen, tong en kaak, die essentieel zijn voor zowel spraak als slikken.
Een sliktherapeut kan beginnen met een interview, dan de mond onderzoeken en vervolgens voedsel en vloeistoffen verstrekken op verschillende diktes om te bepalen hoe iemand reageert.
Er zijn talrijke, meer invasieve tests die kunnen worden gebruikt wanneer het nodig is om precies te begrijpen welke fase van slikken niet correct werkt.
Algemene slikproeven
- Barium Slikken: Barium is een vorm van contrast dat op röntgenfoto’s wordt weergegeven. Een patiënt krijgt een vloeistof of een pil die is bedekt met barium en vervolgens wordt met röntgenfoto’s bekeken hoe het systeem werkt en of de pil kan passeren van de mond naar de maag.
- Dynamische slikstudie: voedsel wordt bedekt met het bariumcontrast en geconsumeerd. Het kauwproces wordt gevisualiseerd op röntgenfoto’s, inclusief de mogelijkheid om voedsel in een bal te vormen, het naar de achterkant van de keel te verplaatsen en het in te slikken. Het is mogelijk om te zien of er voedsel in de longen komt.
- Endoscopie / Fiber-Optic Swallow Evaluatie: een buis wordt ingepast in de keel en foto’s van de slokdarm- en tracheale spieren worden genomen tijdens het slikken.
- Manometrie: een kleine slang wordt in de keel gestoken om de druk tijdens het slikken te meten. Dit kan een manier zijn om te bepalen of de zwakke spierkracht bijdraagt aan de slechte beweging van voedsel.
Herstelmijlpalen na hoofdtrauma
Er moeten een aantal belangrijke mijlpalen worden behaald vanuit het perspectief van hersenletsel bij het bepalen hoe goed iemand kan slikken en hoe waarschijnlijk het is dat revalidatie deze functie terugbrengt.
- Er moet een consistente verbetering zijn in het bewustzijnsniveau. Passende reacties op een verscheidenheid aan fysieke, verbale en visuele stimuli zijn noodzakelijk. Naarmate onafhankelijkheid toeneemt en reacties adequater worden, is de kans groter dat de hersenen ook op de juiste manier reageren op de introductie van voedsel en vloeistoffen.
- Het vermogen om gefocust te blijven op activiteiten en de verwarring te verminderen, is ook belangrijk. Deelname aan sliktherapie en een complete maaltijd zonder problemen doormaken, vereist concentratie.
Er zijn een aantal specifieke slikoefeningen die therapeuten uitvoeren met patiënten met een hoofdtrauma en dat gezinnen ook kunnen helpen bij het overleven van het hoofdtrauma.
Tekenen dat slikken terugkeren na hoofdtrauma
Sommige signalen waar het rehab team naar op zoek gaat om controle over slikken aan te geven, zijn onder andere:
- Gefocust blijven en begrijpen wat er in de omgeving gebeurt
- Fouten corrigeren bij het proberen om welke soort dan ook te doen activiteit
- De problemen met slikken zijn voornamelijk bij het kauwen en het maken van de voedselbal, niet bij het beheersen van de keelspieren
- Als voedsel verkeerd naar beneden gaat, is er een sterke hoest om de luchtwegen te beschermen
- Het vermogen om diep te nemen ademt en ademt effectief is aanwezig
- Het vermogen om genoeg calorieën en voeding te consumeren door te eten
Wat kunt u eten?
In het begin kan het nodig zijn dat voedsel en vloeistoffen een consistente textuur hebben. De sliktherapeut bepaalt welk type textuur het beste werkt bij de specifieke slikproblemen van een patiënt. Texturen omvatten:
- Gepureerd: Geselecteerd als er sprake is van mond- en tongzwakte, met gerelateerde problemen bij het kauwen en opruimen van de mond bij het slikken. Een gepureerd dieet vermindert de kans dat een groter stuk voedsel vast komt te zitten en de luchtweg blokkeert
- Mechanisch zacht: dit voedsel wordt gemalen of in kleine stukjes gesneden. Ze zijn voor personen die zijn afgestudeerd aan een gepureerd dieet, maar die nog steeds het risico lopen zich in grotere stukken te stikken.
- Zacht: dit dieet is voor mensen met zwakten in de mondspieren die moeite hebben met het adequaat kauwen van voedsel met een regelmatige textuur. Voedingsmiddelen zoals bagels of biefstuk die sterk kauwen en voorbereiding op slikken vereisen, worden vermeden.
- Soft cut-up: wordt vaak gebruikt voor overlevenden van het hoofdtrauma die extra moeilijkheden hebben, zoals het bepalen van de rechterkant van voedsel dat in de mond moet worden geplaatst, of die zwakte in de bovenste ledematen hebben waardoor het moeilijk is om hun eigen voedsel te snijden .
- Normaal: Een gewoon dieet kent geen beperkingen.
Kunstmatige toevoer
Soms komt het vermogen van het lichaam om te slikken niet terug. In deze gevallen is het noodzakelijk om kunstmatige voedingen te starten.
- IV-voeding: een oplossing voor de korte termijn kan zijn om voeding te bieden via de IV. Dit kan worden gebruikt als er schade aan het spijsverteringsstelsel was waardoor voeding via een normale route kon worden voorkomen.
- Nasogastrische buis: dit is een tijdelijke vorm van kunstmatige voeding. De buis gaat door de neus naar beneden naar de maag. Het kan direct na een hoofdtrauma worden gebruikt terwijl iemand nog op een beademingstoestel zit of heeft andere beperkingen waardoor het niet in staat is om regelmatig voedsel te slikken.
- PEG Tube: PEG staat voor percutane endoscopische gastrostomie. Een vultrechter wordt operatief door de buikwand in de maag geplaatst. Dit is een langetermijnbenadering van kunstmatige voeding.
Hoofdtraumaherstel en slikken
Herstel van hoofdtrauma kan een langzaam proces zijn. Er kunnen tal van uitdagingen zijn om te overwinnen, met slikken gewoon een van hen zijn. Omdat voeding zo’n belangrijk element is om spieren, zenuwen en weefsels te genezen, zal slikken een vroeg punt zijn dat door het hoofdtraumateam aan de orde wordt gesteld.
