Stralingstherapie werkt door DNA in cellen te beschadigen. Helaas is deze schade niet alleen geïsoleerd voor kankercellen, en normale cellen kunnen ook worden beschadigd.
Factoren die het risico van late effecten beïnvloeden
Verschillende variabelen kunnen uw risico op het ontwikkelen van bijwerkingen op de lange termijn van radiotherapie verhogen of verlagen. Sommige hiervan zijn:
Je leeftijd op het moment van bestraling.
De dosis straling die u ontvangt.
- Het aantal behandelingen.
- Het type kanker dat wordt behandeld.
- Het gebied van het lichaam dat straling ontvangt.
- Andere kankerbehandelingen, zoals chemotherapie.
- Andere gezondheidsaandoeningen, zoals hartaandoeningen of diabetes.
- Mogelijke bijwerkingen op de lange termijn
- Hieronder volgen enkele mogelijke langetermijnbijwerkingen van bestralingsbehandeling. Het is essentieel om erop te wijzen dat de radiotherapie de afgelopen jaren is verbeterd; het heeft een lange weg afgelegd sinds het werd geïntroduceerd om kanker te behandelen in 1903.
Met nauwkeuriger dosering en nieuwere toedieningswijzen, kunnen oudere studies de risico’s overschatten. Tegelijkertijd, omdat mensen langer met kanker leven, zullen de langetermijneffecten van straling steeds belangrijker worden. Geschat wordt dat 50 procent van de mensen met de diagnose kanker bestraling krijgt.
Niet iedereen krijgt na langdurige stralingsbehandeling bijwerkingen op de lange termijn. Veel mensen zullen op het moment van de behandeling slechts wat roodheid van hun huid en vermoeidheid ervaren. Aan de ene kant is het belangrijk om bewust te zijn van mogelijke risico’s, zoals hartaandoeningen, zodat u een mondige patiënt kunt zijn, maar het is belangrijk om opnieuw te zeggen dat de voordelen van de behandeling meestal veel groter zijn dan de potentiële langetermijnrisico’s.
Door straling geïnduceerde hypothyreoïdie
Hypothyreoïdie is een van de meer voorkomende late effecten van bestralingstherapie wanneer stralingsbehandeling de nek, het hoofd en de borst omvat.
Stralingsfibrose-syndroom
Stralingsfibrose kan simplistisch worden beschouwd als het verlies van elasticiteit in weefsels na bestraling als gevolg van permanente littekens. Veel van de onderstaande bijwerkingen worden veroorzaakt door deze fibrose, die in vrijwel alle delen van het lichaam kan voorkomen.
Door straling geïnduceerde pulmonale fibrose
Longfibrose is een permanente littekenvorming in de longen die het gevolg kan zijn van onbehandelde stralingspneumonitis. Stralingspneumonitis is een ontsteking van de longen die 1 tot 6 maanden na het voltooien van bestralingstherapie op de borst plaatsvindt en gebeurt bij ongeveer een kwart van de mensen die worden behandeld met bestraling voor longkanker. Omdat de symptomen symptomen kunnen nabootsen die te wijten zijn aan kanker of longontsteking, is het belangrijk om met uw arts te praten over nieuwe ademhalingssymptomen.
Hartziekten gerelateerd aan stralingstherapie
Hartziekten zijn een zeer belangrijke en niet ongebruikelijke langdurige bijwerking van bestralingstherapie. Bijvoorbeeld, bij patiënten met de ziekte van Hodgkin die bestralingstherapie krijgen (niet zo gebruikelijk nu), is de belangrijkste doodsoorzaak cardiovasculaire ziekte, niet kanker. Degenen die risico lopen zijn mensen die straling op de borst hebben, inclusief bestraling na een borstamputatie voor linkszijdige borstkanker.
Straling kan op verschillende manieren van invloed zijn op het hart en veroorzaakt:
Coronaire hartziekte – Coronaire hartziekte veroorzaakt door atherosclerose kan een bijwerking van straling zijn.
Valvulaire hartziekte – Straling kan leiden tot schade aan de hartkleppen.
- Pericardiale aandoeningen zoals pericardiale effusies (een opeenhoping van vocht tussen de weefsellagen langs het hart) en constrictieve pericarditis.
- Cardiomyopathie – Cardiomyopathie, een verzwakking van de hartspier kan optreden, vooral in combinatie met sommige chemotherapiemedicijnen zoals Adriamycine (doxorubicine.)
- Abnormale hartritmen (aritmieën).
- Deze symptomen verschijnen mogelijk niet jaren of decennia na het voltooien van de stralingsbehandeling. Het is daarom belangrijk om uw arts op de hoogte te stellen als u pijn op de borst of andere symptomen heeft die wijzen op een hartaandoening.
- Gelukkig zijn nieuwe technieken zoals ademhalingspoorten (gecontroleerde ademhaling ontworpen om de blootstelling van het hart aan straling te minimaliseren) beschikbaar, wat het risico op deze complicatie kan verminderen.
Secundaire kankers
We hebben geleerd van atoombomontploffingen dat straling kanker kan veroorzaken, en de doses straling die worden gegeven voor kankerbehandelingen kunnen ook dit risico vormen.
Bloedgerelateerde kankers
– Bloedgerelateerde kankers zoals acute myelogene leukemie (AML), chronische myelogene leukemie (CML) en acute lymfatische leukemie (ALL) zijn een zeldzame bijwerking van bestralingstherapie, meestal in het verleden door bestraling voor de ziekte van Hodgkin of borstkanker. Het risico piekt op 5 tot 9 jaar nadat de stralingsbehandeling is voltooid. Straling kan ook het beenmerg beschadigen, resulterend in myelodysplastische syndromen, ziekten van het beenmerg die zich op hun beurt kunnen ontwikkelen tot acute leukemie.
Vaste tumoren– Bestralingstherapie kan ook het latere risico van solide tumoren verhogen, met name schildklierkanker en borstkanker. In tegenstelling tot bloedgerelateerde kankers, is het risico het hoogst 10 tot 15 jaar of langer nadat de behandeling is beëindigd.
Cognitieve problemenStralingstherapie, met name bestraling van de hersenen, de schedelbasis en de nek kan leiden tot cognitieve problemen zoals geheugenverlies en concentratiestoornissen.
Spier-en skeletaandoeningen
Osteoporose / fracturen
– Straling kan resulteren in verzwakking van de botten, osteoporose en osteonecrose. Zo kan bestraling van de borstkas ertoe leiden dat de ribben gemakkelijker breken.
Spieren / gewrichten / zenuwen / ligamenten– Straling kan de spieren en ondersteunende structuren van het bewegingsapparaat beïnvloeden, wat resulteert in beperkte mobiliteit, pijn en gevoelloosheid.
Zacht weefsel –Permanente verdonkering van de huid, telangiëctasieën (rode sporen van de spinazie) en permanent haarverlies kunnen optreden bij bestraling. Straling kan ook leiden tot lymfoedeem, zwelling die optreedt als gevolg van beschadiging van de lymfekanalen, bijvoorbeeld de zwelling van de arm gezien bij sommige vrouwen die borstkanker hebben gehad.
Droge mond / droge ogen / cataract / tandbederf Schade aan de speekselklieren en traanbuisjes van straling naar het hoofd en halsgebied kan resulteren in een blijvende droge mond of droge ogen.
Darm / blaas en seksuele disfunctie / onvruchtbaarheid
Straling in de buik en bekkengebieden kan van invloed zijn op de blaas, de dikke darm en de bekkenorganen, wat leidt tot impotentie en onvruchtbaarheid.
Hoe u uw risico kunt verlagen
Rook niet – Roken verhoogt het risico op longkanker na borststraling.
Praat met uw arts over nieuwe ademhalingssymptomen die kunnen duiden op stralingspneumonitis (zie hierboven).
- Vraag naar klinische onderzoeken om het risico op late effecten van straling te verminderen.
- Vraag of er respiratoire poorten beschikbaar zijn als u borststraling krijgt.
- Vraag uw arts naar fysiotherapie als uw bewegingen beperkt zijn. Fysiotherapie kan uw lichaam niet van permanente littekens bevrijden, maar kan vaak de flexibiliteit en mobiliteit verbeteren.
- De toekomst
- Er zijn klinische onderzoeken gaande naar methoden om het risico op late effecten van bestralingstherapie te verminderen, veel met veelbelovende resultaten.
